VIX Endeksi (Korku Endeksi) Nedir?

Volatilite, bir piyasa veya menkul kıymetin öngörülemeyen ve bazen keskin fiyat hareketleri yaşadığını açıklayan bir yatırım terimidir. İnsanlar genellikle volatiliteyi yalnızca fiyatlar düştüğünde düşünürler ancak volatilite aynı zamanda ani fiyat artışlarını da ifade edebilir.

Volatilite, ne kadar yüksekse, fiyatlar çok hızlı ve sert bir şekilde değişir. Volatilite düşükse, fiyatlar daha az ve yavaş değişir. Volatilite, piyasanın beklentileri, arz-talep dengesi, haber akışı, siyasi ve ekonomik gelişmeler gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Volatiliteyi ölçmenin birçok yolu vardır. Bunlardan en yaygın olanı, standart sapma yöntemidir. Standart sapma, bir veri setinin ortalamadan ne kadar uzaklaştığını gösteren bir istatistiksel değerdir. Bir varlığın fiyatının standart sapması ne kadar yüksekse, volatilitesi de o kadar yüksektir.

Volatilite, yatırımcıların risk algısını ve getiri beklentilerini etkiler. Yüksek olduğunda, yatırımcılar daha fazla risk almak zorunda kalır ve daha yüksek getiri isterler.

VIX Endeksi (Korku Endeksi), ABD’de Chicago Board Options Exchange (CBOE) tarafından hesaplanan ve yayınlanan bir göstergedir. VIX endeksi, S&P 500 endeksine ait opsiyonların fiyatlarından türetilir. Opsiyonlar, alıcıya belirli bir varlığı belirli bir fiyattan belirli bir tarihte alma veya satma hakkı veren sözleşmelerdir. Vadesine 37 günden az ve 23 günden fazla kalan alım satım opsiyonlarının zımmi volatiliteleri kullanılarak hesaplanır. Amaç ortalama 30 günlük hisse senedi piyasası için öngörülen volatiliteyi tahmin etmektir.

VIX endeksinin değeri genellikle yüzde olarak ifade edilir ve 30 günlük ileriye dönük beklenen volatilitenin yıllıklaştırılmış standart sapmasını gösterir. Örneğin, VIX endeksi’nin değeri %20 ise, bu S&P 500 endeksinin gelecek 30 günde %20’lik bir oynaklıkla hareket edeceği anlamına gelir.

Vix Endeksi’nin (Korku Endeksi), piyasanın korku ve belirsizlik düzeyini yansıttığını belirtmiştik. Vix Endeksi arttıkça, piyasada korku ve belirsizlik artar.

VIX endeksinin yorumlanmasında, tarihsel ortalamalar ve eşik değerler önemlidir. Endeksin uzun vadeli ortalama değeri yaklaşık %20’dir. Bu oran %20’nin altına indiğinde, piyasada sakinlik ve alım ilgisi olduğu söylenebilir.

Bu endeksin yorumlanmasında, ters ilişki de önemlidir. S&P 500 endeksi ile arasında genellikle ters bir ilişki vardır. Yani, VIX endeksi arttıkça, S&P 500 endeksi düşer. VIX endeksi düştükçe, S&P 500 endeksi yükselir.

VIX korku endeksinin artması, piyasada beklenen oynaklığın artmasına, yatırımcıların korku ve belirsizlik seviyelerinin yükselmesine sebep olur. Bu Yatırımcılar altın, tahvil veya döviz gibi daha güvenli varlıklara yönelebilirler. Bu aynı zamanda riskli varlıklardan kaçış anlamına da gelebilir. Örneğin, hisse senedi, emtia veya kripto para gibi varlıklara olan talep azalır ve bu varlıkların fiyatları düşer.

Endeksin artması piyasa likiditesinin de azaldığını gösterir. Likidite, bir varlığın kolayca alınıp satılabilmesidir. Likidite azaldığında, alım-satım farkları (spread) artar ve bu sebeple işlem maliyetleri yükselir.

Volatiliteyi etkileyen faktörler arasında şunlar sayılabilir:

• Arz ve talep: Bir finansal varlığa olan arz ve talep dengesi, fiyatını etkiler. Arz ve talep arasında büyük farklar oluştuğunda, fiyatlar hızla değişebilir. Örneğin, bir emtianın üretiminde veya tüketiminde meydana gelen şoklar, arz veya talebi azaltabilir veya artırabilir. Bu da fiyatlarda volatiliteye yol açabilir.
  
  
• Belirsizlik: Gelecekle ilgili belirsizlik arttığında, yatırımcılar daha temkinli davranabilir ve fiyat beklentileri değişebilir. Belirsizlik, siyasi, ekonomik, sosyal veya doğal olaylardan kaynaklanabilir. Örneğin, bir savaş veya terör saldırısı, bir salgın veya doğal afet veya politika değişiklikleri piyasalarda belirsizliği artırabilir. Bu da fiyatlarda volatiliteye yol açabilir.
  
  
• Spekülasyon: Spekülasyon, piyasalarda likiditeyi artırabilir ancak aynı zamanda fiyatları manipüle edebilir. Spekülatörler, piyasa duyarlılığını veya beklentilerini etkileyerek fiyatlarda volatiliteye yol açabilir.
  
  

Volatiliteye neden olan bu faktörleri takip etmek ve anlamak, yatırımcılara piyasayı daha iyi okumaları ve strateji belirlemeleri için yardımcı olabilir. Volatilitenin fırsatlar ve riskler sunduğunu unutmamak gerekir.