Spread Nedir?

Forex ve borsa ekosistemi içinde birçok süreci barındırır. Temelde A noktasından B noktasına gidiş yolları kişilerin stratejik bakış açılarına göre değişse de B noktasında alternatifsiz tek bir sonuç olması beklenir: Kazanmak. Yatırımcı olarak kendi gidiş yolunuzu belirlemeniz için bazı finansal terimleri bilmeniz önemlidir. Finansal piyasalarda sıkça karşılaşılan terimlerden biri olan "spread" de bu terimler arasındadır.  Forex spread nedir sorusunun yanıtı da sizi hedeflediğiniz B noktasına götüren bilgiler arasındadır. Yatırımcı Sözlüğünün bu bölümünde doğru sonuca ulaşmak için gerekli kavramlardan spread nedir ve türleri nelerdir sizin için inceledik.

Bu İngilizce kelime yayılma, dağılım gibi anlamlara karşılık gelir. Finans sektöründe ise ürünlerin alış ve satış fiyatları arasındaki farkı ifade eder. Örneğin, bir döviz çiftinde alış fiyatı 1,3050 ve satış fiyatı 1,3052 ise burada 2 pip'lik bir spread söz konusudur.

Borsada spread, hisse senetleri gibi menkul kıymetlerin alım-satım fiyatları arasındaki fark olarak tanımlanır. Özellikle forex piyasasında spread, yatırımcıların sıkça karşılaştığı bir maliyet unsuru olarak öne çıkar. Spread ne demek forex piyasasındaki karşılığı ne gibi soruları çok basit örneklerle açıklayabiliriz. Forex piyasasında spread alınan döviz çiftinin alış ve satış fiyatları arasındaki farktır ve genellikle pip cinsinden ifade edilir. Spread, likidite ve volatilite gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin, bir hisse senedi için alış fiyatı 10 TL iken satış fiyatı 10,10 TL ise spread 0,10 TL olacaktır. Döviz kurlarında da spread kavramı önemlidir. Örneğin, USD/TRY paritesinde alış fiyatı 8,50 TL iken satış fiyatı 8,55 TL ise spread 0,05 TL olacaktır.

Spread yatırımcılar için önemlidir çünkü düşük spread’ler genellikle daha likit piyasaları ve daha düşük işlem maliyetlerini gösterir. Yüksek spread’ler ise genellikle daha az likit piyasaları ve yüksek işlem maliyetlerini ifade eder. Bu nedenle yatırımcılar genellikle düşük spread’lerin olduğu enstrümanları tercih ederler.

Spread oranı yatırımcının ödeyeceği işlem maliyetini belirler. Oranın değeri de belirleyicilik açısından önem taşır. Düşük spread oranı, enstrümanın daha likit olduğunu gösterir. Yani, alıcı ve satıcı bulmak daha kolaydır. Aynı türdeki farklı enstrümanları karşılaştırırken de bu oran kullanılır. Böylelikle yatırımcılar spread oranını göz önünde bulundurarak enstrüman seçimi yapabilir ve işlem maliyetlerini optimize edebilir.

Spread oranının matematiksel ifadesi, finansal enstrümanın alış ve satış fiyatları arasındaki farkın yüzdesel olarak gösterimidir. Bu fark, enstrümanın işlem fiyatına oranlanarak hesaplanır. Hesaplamada kullanılan formül şöyledir:

Spread oranı = [(satış fiyatı – alış fiyatı) / alış fiyatı] * 100

Bu formüldeki alış fiyatı terimi finansal enstrümanın alındığı değere karşılık gelirken alış fiyatı da satıldığı rakamı gösterir. 100 sabit sayısı da oranın yüzdelik dilime çevrilmesi için kullanılır. Hesaplama sonucunda elde edilen değer finansal varlığın spread oranıdır. Spread oranı yatırımcılar için önemli bir göstergedir. Düşük spread oranları daha az maliyetle işlem yapmayı sağladığı için avantajlı kabul edilir.

Spread yatırımları, diğer yatırım türleri gibi belirli riskler taşır. Bu riskler, yatırımcıların işlem yapmadan önce dikkatlice değerlendirmesi gereken önemli unsurlardır. En önemli risklerden biri dünya ekonomisi ve piyasalardaki dalgalanmalardır ve spread oranlarını doğrudan etkileyebilmektedir. Başka bir risk ise spread riski olarak adlandırılır ve finansal piyasalardaki dalgalanmalara ve belirsizliklere maruziyeti ifade eder. Bunu bir örnekle açıklamak mümkün. Tahvil portföyüne yatırım yapmış bir yatırımcı düşünün. Piyasadaki genel faiz oranları arttıkça tahvil fiyatları düşer ve tahvil spread'leri genişler. Bu durumda yatırımcının portföyündeki tahvilin değeri azalır ve spread riski ortaya çıkar. Spread riskine yol açabilecek diğer durumlar şunlardır:

• Likidite: Varlıkların gerektiği gibi alınıp satılmasının zorlaşması, spread'lerin genişlemesine ve işlem maliyetlerinin artmasına neden olabilir.
  
  
• Volatilite: Fiyat hareketlerinin yönünü ve büyüklüğünü doğru tahmin etmek zorlaşabilir. Bu da spread işleminin kârlılığını olumsuz etkileyebilir.

Spread yatırımları yapmayı düşünüyorsanız bu riskleri göz önünde bulundurarak detaylı bir araştırma yapmanız ve risk toleransınız ışığında bilgileri gözden geçirmeniz önemlidir.

Sabit spread, belirli bir finansal enstrüman için belirlenen ve piyasa koşullarından bağımsız olarak değişmeyen spread türünü ifade eder. Sabit spread sunan aracı kurumlar, alış ve satış fiyatları arasındaki farkı sabit bir oranda tutarlar ve piyasadaki dalgalanmalara rağmen bu oranı korurlar. Bu durum, yatırımcılar için öngörülebilirlik açısından avantaj sağlayabilir çünkü spread oranlarındaki belirsizlik ortadan kalkar. Ancak sabit spread'ler genellikle değişken olanlara göre biraz daha yüksek olabilir. Yatırımcılar sabit spread sunan aracı kurumları tercih ederek spread oranlarının sabit kalmasından ve işlem maliyetlerinin daha önceden belirlenmiş olmasından faydalanabilir. Bu sayede daha öngörülebilir bir şekilde işlem yapabilir ve risklerini yönetebilirler.

Spread faiz oranı, borç verme ve borç alma faiz oranları arasındaki farkı ifade eder. Bu fark, bankaların kredi verirken uyguladığı faiz oranı ile mevduata verdikleri faiz oranı arasındaki farktır. Spread faiz oranı, bankalar için temel gelir kaynaklarından biridir. Spread faiz oranı, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:

• Ekonomik koşullar: Ekonomik durum iyi olduğunda, bankalar kredi riskini daha düşük olarak değerlendirir ve daha düşük faiz oranları ile kredi verebilirler. Bu durumda, spread faiz oranı da daralabilir.
  
  
• Banka rekabeti: Bankalar arasındaki rekabet arttıkça, bankalar kredi faiz oranlarını düşürmek ve mevduat faiz oranlarını yükseltmek zorunda kalabilirler. Bu da spread faiz oranının daralmasına neden olabilir.
  
  
• Banka fonlama maliyeti: Bankalar, mevduat ve diğer fonlama kaynakları aracılığıyla fon sağlarlar. Fonlama maliyeti arttıkça, bankalar spread faiz oranını yükseltmek zorunda kalabilirler.

Spread faiz oranı, yatırımcılar için de önemli bir göstergedir. Yatırımcılar, spread faiz oranına bakarak farklı bankaların kredi ve mevduat faiz oranlarını karşılaştırabilir ve en uygun yatırım imkanlarını değerlendirebilirler.

Spread hesaplamasında finansal varlığın satış ve alış fiyatlarının bilinmesi gerekir. Bu bilgiler aşağıdaki formülde yerine koyularak hesaplama yapılır:

Spread = Satış Fiyatı - Alış Fiyatı

Döviz kurlarında spread genellikle pip (price interest point) olarak ifade edilir. Pip genellikle döviz çiftlerinde ve diğer finansal enstrümanlarda fiyat değişimlerini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Pip, en küçük fiyat değişim birimidir. Döviz çiftleri için genellikle pip değeri dört ondalık basamakla ifade edilirken, bazı finansal enstrümanlar için ise pip değeri farklılık gösterebilir. Örneğin, USD/TRY paritesinde 1 pip, döviz kuru üzerindeki en küçük değişimi ifade eder. Eğer USD/TRY paritesi 8,5000 ise ve bir saat sonra 8,5005'e yükselirse, bu durumda 5 piplik bir artış olduğu söylenebilir. Pip birimi spread hesabı için pratik ve kolay ifade avantajı kazandırır. Bununla birlikte spread hesabında dikkat edilmesi gereken unsurlar şöyledir:

• Spread, fiyat birimine göre değişebilir. Bazen puan (pip) olarak, bazen de fiyat birimi üzerinden hesaplanabilir.
• Spread'i hesaplarken kullanılan birimin aynı olduğundan emin olunmalıdır.
• Spread, sadece bir göstergedir. Yatırım kararı vermeden önce diğer faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.
  
  

Yatırımcılar, spread'i hesaplayarak işlem maliyetlerini ve enstrümanın likiditesini değerlendirebilirler. Düşük spread, daha düşük işlem maliyeti ve daha likit bir enstrüman anlamına gelir. Yine de bu kavramlara dair hesaplamalar tek başına yeterli değildir. En doğru yatırım için uzman önerileri ve güncel analizler gerekli olur. Gedik Yatırım’da dakikalar içinde açacağınız yatırım hesabı ile siz de yatırım uzmanlarımıza kolayca erişim sağlayarak danışmanlık alabilirsiniz.