Zincir Emir Nedir? Nasıl Verilir?

Yatırımcılar borsada çeşitli emirler vererek sermaye artışı ve gelir yaratma gibi finansal hedeflerine ulaşmayı amaçlar. Halka açık şirketlerin hisselerini satın alarak hisse senedi fiyatlarındaki potansiyel artışlardan yararlanmayı ve böylece bu hisseleri daha yüksek değerlerde satarak kar elde etmeyi hedefler. Ek olarak birçok yatırımcı temettü geliri arar, çünkü bazı şirketler kazançlarının bir kısmını hissedarlara temettü şeklinde dağıtır ve bu da istikrarlı bir gelir akışı sağlar.

Borsa yatırımcılara portföylerini çeşitlendirme fırsatı da sunar. Fonlarını çeşitli şirketlere, endüstrilere ve sektörlere dağıtan yatırımcı, böylelikle piyasa oynaklığı ile ilişkili riskleri minimize edebilir. Çeşitlendirme potansiyel kayıpları yönetmek ve uzun vadeli finansal istikrara ulaşmak için çok önemlidir. Borsanın likiditesi yatırımcıların hisse senetlerini hızlı bir şekilde alıp satmalarına olanak tanır, piyasa hareketlerine yanıt verme ve yatırım stratejilerini gerektiği gibi ayarlama esnekliği sağlar.

Zincir emir türünde yatırımcı finansal hedefleri doğrultusunda oluşturduğu stratejiye uygun olarak, birden fazla emir tanımlar. İlk tanımlanan emirdeki belirli koşullar yerine geldiğinde otomatik olarak bir sonraki emir tetiklenir ve işlem gerçekleşir.

Zincir emir, yatırımcının belirlediği ana emre bağlı olarak bir veya daha fazla ek emir tanımlamasını sağlayan bir sistemdir ancak zincir emirler Borsa İstanbul'un resmi emir türleri arasında yer almaz ve daha çok aracı kurum yazılımları tarafından geliştirilmektedir.

Zincir emir nasıl çalışır sorusu da sıkça araştırılan konular arasında yer alır. Emirler arasında ilişki kurulan zincir tipi emirde bir ana emir bulunur. Ana emre yeni emirler bağlanır. Ana emir gerçekleştiği durumda ona bağlı emir aktive olur ve borsaya iletilir. Ana emir gerçekleşmediği durumlarda, bağlı zincir emirler aktive olmaz ve borsaya iletilmez. Belirli süre diliminde ana emir gerçekleşmezse o ve ona bağlı zincir emirler iptal olur.

Zincir emirler bir önceki emrin tamamlanması ile aktive olur. Bununla birlikte bazı ilk emirler belirli piyasa koşullarının gerçekleşmesiyle de aktifleşir. Hangi koşullarda aktive olacağını emri veren belirler. Örneğin ana emir olarak hisse için belirlenen stop fiyatına 1 lot alış girilir. Ana emre bağlı mevcut hisselerin tamamı için belirlenen fiyattan satış zinciri eklenir.

Hisse alışı o fiyata gelmediği sürece ilgili satış emri borsaya iletilmez. Ana emrin kısmi gerçekleşmesi durumunda bağlı emirler geçerli olmaz ve aktive olmaz. Bir önceki emrin tamamlanması ya da belirli piyasa koşullarının gerçekleşmesine bağlı olarak aktive olan zincir emirler borsada hisse alış satışı yapılabilen, banka ya da aracı kurum uygulamaları üzerinden verilir. Zincir emir kurulurken ekranda "gelen kadar yaz" ve "normal" şeklinde iki seçenek çıkar ve "gelen kadar yaz" dediğimizde gerçekleşen emir kadar karşılıkta zincir çalıştırılabilir, dolayısıyla kısmi gerçekleşme de yapılabilmektedir.

Zincir emir türleri başlığı altında, birbirine bağlanabilen tüm emirleri düşünmek mümkündür. Hisse alış satışında birbirine bağlanan emirlerle bir silsile oluşturulabilen zincir emir, birbirini takip eden emirleri içerir. Zincir emir olarak verilen talimatlardan bazıları şöyledir:

Limit Emri: Yatırımcının belirlediği fiyat üzerinden alım - satım yapılması için kullandığı, fiyat kontrolü sağlayan emir tipidir. Örneğin bir hisseyi en fazla 100 TL’den satın almak isteyen yatırımcı limit emri verir. Hisse 100 TL’ye düştüğünde emir gerçekleşir.

Piyasadan Limitle: Piyasa ile limit emirlerinin kombinasyonudur. Yatırımcı alış veya satış işlemi için en yüksek ya da en düşük fiyatı belirler. Belirlenen fiyata ulaşıldığında emir otomatik olarak gerçekleşir ancak limit fiyat aşılmaz. Bu emir fiyatsız olarak, sadece miktar belirtilerek girilir.

Kar Al (Take Profit): Yatırımcı bu emri verdiğinde belirlediği fiyat seviyesinde işlem gerçekleştikten sonra karını realize etmeyi hedefler. Emirde bir fiyat seviyesi belirlenir, bu seviyeye ulaşıldığı anda emir otomatik olarak tetiklenir. Bu sayede piyasa koşullarını sürekli etme takip zorunluluğu ortadan kalkmış olur. Kar al emrini bir örnekle açıklamak mümkün. Örneğin bir yatırımcı 100 TL’lik hissenin, fiyatı 150 TL olduğunda satışının gerçekleşmesini istiyor diyelim. Bunun için bir kar al emri verir, hisse fiyatı 150 TL’ye çıktığında emir otomatik olarak aktive olur ve satış gerçekleşir.

Zararı Durdur (Stop Loss): Yatırımcının, pozisyonun otomatik olarak kapatılması için verdiği emir türüdür. Piyasa fiyatı belli bir seviyeye indiğinde emir otomatik olarak aktive olur. Bu seviye yatırımcının risk toleransına, yatırım stratejisine bağlı olarak vereceği karardır. Örneğin yatırımcı mevcut fiyatı 100 TL olan hissenin 95 TL’ye düşmesi durumunda pozisyonunu kapatmak üzere stop loss emri verir. Hisse fiyatı 95 TL’ye düştüğünde, emir devreye girerek otomatik satışı gerçekleştirir ve zararı durdurur.

Zincir emir için öncelikle bir ana emir belirlenmesi gerekir. Ana emri belirledikten sonra zincir emir nasıl verilir sorusunu şöyle yanıtlamak mümkün: Ana emre başka emirler bağlayarak zincir emri oluşturabilirsiniz. Yani yatırım için kullandığınız şirketin uygulaması üzerinden işlemleri sırayla gerçekleştirebilirsiniz. Ana emir belirlendikten sonra giriş ekranında göreceğiniz “Zincir” simgesi, “Zincir emir ver” ya da “Emir ekle” gibi linkler üzerinden ana emre bağlı yeni zincir girişler yapabilirsiniz.

Zincir emrin aktive olması ana emrin tamamen gerçekleşmesine bağlıdır. Ana emir kısmi olarak gerçekleşirse zincir emirler piyasaya iletilmez. Ana emre birçok farklı koşul içeren yeni emirleri bağlayabilirsiniz. Örneğin hisse fiyatının 100 TL seviyesine düşmesi ile ana emrin gerçekleşme durumuna göre 110 TL seviyesinde satış ya da 90 TL seviyesinde yeniden alış emri yazabilirsiniz. İşlem yaptığınız platformda zincir emri vermek için, platformun uygulama özellikleri arasından zincir emir verme talimatlarını bulup okuyabilirsiniz.

Zincir emirlerin avantajları arasında otomatik işlem yapabilme, zaman tasarrufu sağlama ve duygusal karar verme riskini azaltma gibi noktalar öne çıkar. Otomatik olarak devreye giren zincir emirler, yatırımcıların belirlediği koşullar çerçevesinde portföylerini yönetmelerini sağlar. Örneğin belirli bir fiyat seviyesine ulaşmış hisse senedi için otomatik alış veya satış emri veren, kar alım ve zarar durdurma stratejileri uygulayan yatırımcı riski etkili şekilde yönetebilir. Özellikle otomatik devreye giren zarar durdurma emirleri, piyasa dalgalanmalarından kaynaklanan ani kayıpların önüne geçebilir.

Ayrıca zincir emirler sayesinde yatırımcılar zaman tasarrufu sağlar. Önceden belirlenmiş şartlara göre otomatik olarak ilerleyen emirler, yatırımcının aktif olmasına gerek kalmadan piyasa hareketlerine tepki vermesini mümkün kılar. Bu sayede, yatırımcı zincir emir sayesinde verdiği kararlardaki duygusal ve manuel müdahaleleri ortadan kaldırmış, yatırım işleminde analitik disiplinle hareket ederek doğru stratejiyi sürdürmüş olur.

Zincir emirlerin etkin kullanımı için öncelikle emirlerin sıralamasının mantık çerçevesinde ve doğru şekilde yapılmış olması gerekir. Her emir bir öncekinin gerçekleştirilmesi ile tetikleneceğinden, senaryoyu doğru kurgulamak önemlidir. Zincir emirler piyasa koşullarına bağlı oldukları için değişiklik gösterebilir, bu nedenle piyasanın likiditesi ve hacmine göre ayarlanmaları gerekir.

Yatırımcı risk toleransı, hedefi ve stratejisiyle uyumlu zincir emirler vermelidir. Kar al, zarar durdur gibi bir arada kullanabileceği emirlerin koşullarını belirlerken risk yönetim stratejilerini göz önünde bulundurmalıdır. Zincir emirleri kullanırken elektrik kesilmesi, internet bağlantısının düzensizleşmesi gibi teknolojik altyapıda oluşabilecek olumsuzluklar da göz önünde bulundurulmalıdır. Yanıltıcı sinyallerden kaçınılması ve doğru analizlerle emirlerin bağlanması da önemlidir.