Short Squeeze Nedir, Nasıl Oluşur?

Türkçeye “Kısa pozisyon sıkışması” ya da kısaca “Sıkışma” olarak tercüme edilebilen kavram, finansal piyasalarda meydana gelir. Temel bir anlatımla, varlığın fiyatının beklenmedik şekilde yükselmesi ve short pozisyondaki satıcının zarar etmesi durumu olarak tanımlanabilir.

Menkul kıymetin fiyatı yükselirken kısa pozisyon yatırımcıları, en basit tabiriyle o menkul kıymetin fiyatının düşeceğini öngörmüş ve bu yönde bir işlem yapmış olur.

Kısa sıkışma, fiyatı yükselen varlığın tahmin edilen sınırdan sonra da fiyatının yükselmeye devam etmesiyle görülür. Bu durum yatırımcıların pozisyonda sıkışmasına yol açar ve zararlarını kesmek için pozisyondan çıkmaya karar vermesiyle ivme kazanır. Muhalif yatırımcılar short squeeze’i tahmin etmeye ve bu tahmine göre strateji belirlemeye çalışır. Dolayısıyla bu durumda hem short pozisyon alanlar hem de muhalifler riskli hareketler yapabilir. Stratejisinin optimizasyonu açısından yatırımcının short squeeze nasıl anlaşılır ve nasıl oluşur bilmesi önem taşır.

Hisse senedinin fiyatının belli bir süre boyunca düşmekte olması, short squeeze nasıl oluşur sorusunun başlangıç süreciyle de ilgili olabilir. Fiyattaki düşüş, bu düşüşten kar elde etmek isteyen daha fazla short pozisyon satıcının dikkatini çeker. Bir noktada piyasaya önemli bir satın alma baskısı girmeye başlar. Baskı, hisse senedinin fiyatını keskin bir şekilde yükseltir.

Short squeeze, satıcılarının karları azalır ya da zarar etmeye başlar. Hisse senedinin yukarı yönlü harekete devam edeceği ihtimali psikolojik tedirginlik yaratarak kısa pozisyon satışçılarını harekete geçirir. Short satış pozisyonlarının kapatılması için alım emirleri girildikçe, tıpkı ateşe eklenen yakıt gibi daha fazla alıcı hisse senedine doğru çekilir ve fiyat daha da yükselir. Fiyat yükselmeye devam ettikçe kademeli olarak daha fazla short satıcı pozisyonda sıkışmış olur.

Değerinin düşeceğine inandığı bir hisse senedini teminat kullanıp ödünç alarak cari fiyattan satıp daha sonra düşük fiyattan geri satın alan yatırımcı, kar elde etmek için bir strateji uygulamış olur.

Kısa satıştan kaynaklanan arz artışı, taleple uyuşmazsa hisse senedinde daha düşük değerlemelere yol açabilir. Analistlerin öngörüleri, yatırımcı duyarlılığı gibi piyasa tahminleri hisse senedine kısa vadedeki ilginin yoğunluğundan da etkilenebilir. Short pozisyon artışı aşağı yönlü piyasa duyarlılığının sinyalini verebilir. Bu durum, potansiyel olarak diğer yatırımcıları satış yapmaya teşvik ederek fiyatı daha da düşürebilir. Tersine, kısa pozisyonlar yaygınsa short satıcılara zarar veren short squeeze fiyat etkisi görülür.

Short squeeze ortaya çıkışı beklenmedik olumlu haber, güçlü kazanç ya da artan satın alma ilgisiyle tetiklenir. Fiyatlar yükseldikçe açığa satış yapanlar kayıpları sınırlamak için hisse satın alarak pozisyonu kapatmak için acele eder. Bu durum talebi artırarak yukarı yönlü fiyat baskısı ve bir döngü yaratır. Hisse senedi kısa süre içinde temel değerlemesinin çok ötesine fırlayabilir.

Short squeeze’in fiyat üzerindeki etkisi, likit olmayan piyasalarda veya sınırlı serbest dolaşıma sahip hisse senetlerinde daha büyüktür. Çünkü bu durumlarda hisse senedi kıtlığı alıcılar arasındaki rekabeti artırır. Kısa vadeli sıkışmaya yakalanan yatırımcılar genellikle önemli kayıplar yaşarken, sıkışmayı öngörenler veya uzun pozisyon tutanlar önemli kazançlar elde edebilir.

Finans tarihi boyunca en dikkat çeken short squeeze örnekleri arasında 2008 yılının Ekim ayının sonlarında yaşanan Volkswagen fiyat değişimi yer alır. ABD ekonomik çöküşünün artçı etkileri ve Lehman Brothers’ın çöküşü, dünya piyasalarında sarsıntı yaratmıştır. 2006 yılında kademeli olarak artmaya başlayan Volkswagen hisse senedi fiyatı, şirketin yüksek borç seviyeleri ve mali zorluklarla karşı karşıya olduğu 2007’de de yükseliş eğilimine devam eder. Otomobil taleplerinin en aza indiği 2008 mali krizinde sorunlar devam etmektedir. Birçok hedge fonu şirketin yaklaşan çöküşünü ve borsadaki şişirilmiş değerini görerek hisse senedinde kısa pozisyon alır.

Porsche 26 Ekim 2008’de Volkswagen’deki hisselerini %74,1’e çıkardığını açıklar. Bu hamle ile Volkswagen’in hisselerinin yaklaşık %94’ü serbest dolaşımdan çekilmiş olur. Porsche, Volkswagen’i tamamen satın alma niyetinde olmadığını duyurarak piyasadaki fazla kısa pozisyonu işaret eder. Haber şok dalgalarına neden olur, tahminlere göre şirketin dolaşımdaki hisselerinin yaklaşık %12’si açığa satılmış olan Volkswagen hisseleri sadece iki günde dört katına çıkar. Porsche, Volkswagen hisselerinin yaklaşık %5’ini çok yüksek fiyatlardan serbest bırakır ve açığa satış yapanlar pozisyonlarını kapatır.

28 Ekim tarihinden sonra hisse senedi dört günde %58’den fazla düşer. Bir ay sonra hisse senedi en yüksek seviyesinin %70 altındadır. Bu short satıcıların yükselen fiyatlar ile piyasadaki sınırlı hisse senedi arzı arasında sıkışıp kaldığı için ağır kayıplar yaşamasına neden olur. Bazı tahminlere göre hedge fonları Volkswagen short pozisyonlarında yaklaşık 30 milyar dolar kaybetmiştir.

Short squeeze riskleri önceden tespit edildiğinde korunmak da mümkün olur. Riskli durumlara girmemek için yapmanız gereken en önemli nokta küçük sermayeli şirketlerde işlem yapmaktan kaçınmaktır. Her büyüklükteki şirkette kısa sıkışma olması mümkün olmakla beraber küçük sermayeli şirketler ve ucuz hisse senetlerinde bu durum daha yaygındır. Çünkü bu şirketlerin hisse senetleri genellikle kurumsal olmayan, perakende yatırımcılar tarafından satın alınır. Short squeeze korunma yolları arasında en önemli yöntem, stop loss emri vermektir. Önceden belirlenmiş önemli bir seviyeye ulaştığında işleminizi otomatik olarak durduran emrin detaylarını öğrenmek için “Stop-Loss Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Short squeeze ve açığa satış arasında temel farklar bulunur. Varlığın genellikle hisse senedi fiyatındaki düşüşten kar elde ettiği strateji olan short pozisyonda yatırımcı değer kaybedeceğine inandığı hisse senedi ödünç alır ve açık piyasada satar. Daha düşük fiyattan geri satın alarak borç verene iade eder. Short squeeze açığa yapılan satışta hissenin beklenen şekilde değerlenmemesidir. Yani açığa satış stratejinin bir parçası, short squeeze ise yaşanılan beklenmedik fiyat yükselmesidir. Daha detaylı bilgi için Açığa Satış Nedir? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.