Dow Jones Endeksi Nedir?

Genellikle Dow olarak anılan Dow Jones Endüstriyel Ortalaması (DJIA) dünyada en iyi bilinen ve en çok takip edilen borsa endekslerinden biridir. Dow Jones endeksi teknoloji, finans, sağlık ve tüketim malları da dâhil olmak üzere çeşitli sektörlerdeki halka açık en büyük 30 ABD şirketinin performansını izler. Endeksin kuruluşu 1800’ün son çeyreğine kadar uzanır. Orijinal adı Dow, Jones & Co. olan finans haber bürosunun kurucuları gazeteci Charles Dow ve Edward Davis Jones’tur.

Haber bürosunda çalışmakta olan Dow yatırımcıların ve hisse senetlerinin tepkilerini gözlemlerken dalgalanma yönünün belirli zamanlarda aynı yönde olduğunu fark etti. Bu günlük harekete bir sayı koymak için Amerika’nın en etkili 12 şirketini seçti. Günün sonunda bu 12 şirketin hisse senedi fiyatlarının ortalamasını almaya başladı. Böylelikle Dow Jones Endüstriyel Ortalaması’nı oluşturdu. 26 Mayıs 1896'da The Wall Street Journal'da tanıtılan DJIA, borsa aktivitesinin ilk endeksiydi. Endeks başlangıçta şu 12 şirketi kapsıyordu:

• American Cotton Oil
• American Sugar
• American Tobacco
• Chicago Gas
• Distilling & Cattle Feeding
• General Electric
• Laclede Gas
• National Lead
• North American
• Tennessee Coal and Iron
• S. Leather
• S. Rubber
  
  

O zamanlar bu şirketler Amerikan endüstrisinin devleri arasındaydı. General Electric (GE) hariç diğerleri yıllar içinde parçalandı, devralındı, dağıtıldı veya yan statüye düşürüldü. GE ise 120 yılı aşkın süre boyunca Dow Jones’un bileşeni olarak kaldı. Bu şirket de 2018 yılında DJIA’dan çıkarıldı.

Dow Jones Endüstriyel Ortalaması, fiyat ağırlıklı bir endeks. Yani endeksteki hisselerin her biri DJIA’nın genel değeri üzerinde orantılı etkiye sahip. Endeksteki kâğıtların her birinin fiyatına göre etkisi farklı. Yüksek hisse senedi fiyatlarına sahip şirketler daha düşük olanlara göre daha etkili. Başlangıçta 12 şirketin ortalaması alınarak yapılan basit hesaplama her bir hisse senedinin etkisi göz önünde bulundurularak geliştirildi. Artık hesaplama için toplama-çıkarmadan biraz daha fazla matematik bilgisi gerekiyor. Formüle kısaca göz atalım.

DJ hesaplama formülü her bir hissenin gün içinde genel endekse etkisini ölçmek için birçok farklı bileşenin bir arada hesaplandığı matematiksel bir yöntemdir. Bu yöntem için şöyle bir formül geliştirilmiş:

Bu formülde geçen

P = ’nci hisse senedinin fiyatı

 = Endeksteki hisse senedi sayısı

Dow Jones hesaplama yöntemini rahat anlayabilmek için kendi varsayımsal endeksimizi Dow çizgisine göre oluşturalım. Sadece iki hisse senedinin (A ve B) işlem gördüğü bir finansal sistem düşünün. Bu iki senedin yer aldığı endekse de AB endeksi diyelim. A hissesinin 1. günde hisse başına 20$'dan, B hissesinin ise 80$'dan işlem gördüğünü varsayalım. Başlangıçtaki Dow formülünü varsayımsal AB endeksi örneğimize uygularsak 1. gün için şu değeri alırız:

Ertesi gün A'nın fiyatının 25 dolara çıktığını ve B'nin fiyatının 75 dolara düştüğünü varsayalım. İkinci gün şu sonucu alırız:

Her iki sonucun aynı olduğunu görüyorsunuz değil mi? Bu A hisse senedindeki pozitif fiyat hareketinin B hisse senedinin eşit değerdeki ancak negatif fiyat hareketinin iptal edildiği anlamına gelir. Bu nedenle endeks değeri değişmeden kalır. Üçüncü gün A hissesi 30 dolara, B ise 85 dolara çıkmış olsun. Bu durumda sonuç şöyle olur:

Her iki hissenin değişimlerine baktığımızda B’nin 10 dolarlık değişiminin genel endeks değerine daha fazla etki yaptığını görebilirsiniz. Borsaya yeni bir C hissesi katıldığında ise formülün düzeltilmesi için “bölen (divisor)” devreye girer. Divisor, eski stokların toplamı ile yeni giren hissenin de yer aldığı toplam rakamın birbiriyle oranıdır. Yani endekse yine giren hisse senedi ve eskilerinin toplamı eski endeksin son bilinen değerine bölünür. Böylelikle bir “D” değeri oluşur. Bu değer tüm hisselerin toplamına bölünür, böylelikle endekste bir düzenleme yapılır. Var olan hisselerden biri endeksten çıkartıldığında ise düzeltme işlemi kalan iki hisse toplamının önceki endeks değerine bölünmesi ile elde edilir.

DJIA hesaplamasında dikkat edilmesi gereken faktörleri şöyle sıralamak mümkün:

• Hisse Bölünmeleri: Bir şirket hisse bölünmesine uğrayabilir. Endeksin bütünlüğünü korumak için bölen bu değişikliği hesaba katacak şekilde ayarlanır.
  
  
• Birleşmeler ve Satın Almalar: Bu durumlarda DJIA değişikliklere uğrayabilir. Bölen ayarlaması yapılırken yeni şirketin piyasa değeri endeks içindeki göreceli ağırlığını yansıtacak şekilde ayarlanır.
  
  
• Temettüler: Bir şirketin kârının hissedarlarına dağıtımı olan temettü ödemeleri, DJIA hesaplamasına doğrudan yansıtılmaz ancak şirketin hisse senedi fiyatındaki değişiklikler yoluyla endeksi dolaylı olarak etkileyebilir.

Piyasada yatırım ve analiz yapılan tüm finansal endeksler özgün metodolojiye sahiptir. Her bir endeks pazarın belirli bölümünün performansını yansıtır. Genellikle ABD ekonomisi için bir rehber olarak ve daha spesifik olarak borsanın durumu hakkında fikir vermek için kullanılan önemli diğer iki endeks S&P 500 ve Nasdaq’tır. Endeksleri birbiriyle karşılaştırarak özgün kriterlerine göz atalım.

Hem DJIA hem de S&P 500, ABD borsasının durumunu ölçmek için sıkça kullanılır. Bununla birlikte iki endeks arasında bazı önemli farklar vardır. Bu farkları aşağıdaki tabloda görmeniz mümkün.

DJIA ve Nasdaq Composite geniş çapta takip edilen endekslerdir ancak pazarın farklı bölümlerini takip ederler. Farklarını tabloda görmek mümkün:

Dünya çapında elektronik menkul kıymet alım satımını yöneten NASDAQ ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için tıklayın!

En aktif 30 hisse senedinin fiyatlarını içeren Dow Jones Endüstriyel Ortalaması borsanın genel yönünü doğrudan etkiler. Dow yükseldiğinde bu yükseliş eğilimi olarak kabul edilir. Bu noktada Dow Jones ve yatırımlar arasındaki bağlantıya odaklanabilir ve DJIA’nın güvenilir bir ekonomik gösterge olup olmadığının yanıtını arayabiliriz. En nihayetinde endekste sadece 30 hisse var ve günümüz ekonomisinde bu okyanusta bir damla.

Şöyle düşünmek mümkün: Bu damla tüm okyanus suyunu etkiliyor. Dow ABD ekonomisinin en yüksek sermayeli 30 şirketini temsil etmenin yanı sıra finans medyasının en çok referans aldığı ABD piyasa endeksleri arasında yer alıyor. Dolayısıyla endeks temelde genel piyasa eğiliminin iyi bir göstergesi. Endeksin fiyat tablosunu tüm ABD endekslerinin en kapsayıcısı olan Wilshire 5000’inkiyle karşılaştırdığınızda şaşırtıcı benzer yollar izlediğini görebilirsiniz. Bunun en güzel örneği tarihteki borsa düşüşünde görüldü. Dow, ondan daha spekülatif olan Nasdaq endeksinden önce düşmeye başladı ve bu düşüş uzun dönemler boyunca devam etti.

Dow kriterlerini karşılayan seçkin 30 şirketi aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

ABD ekonomisinin öncüleri olarak kabul edilen şirketler performansları ile borsanın genel durumu üzerinde önemli etkiye sahip. İşte DJIA listesinde lider kabul edilen 5 şirket:

• Apple (AAPL)

Lider teknoloji şirketi dünyanın en değerli markalarından biridir. Marka iPhone, iPad ve MacBook gibi yenilikçi ürünleriyle tanınır.

• Microsoft (MSFT)

Şirket, Windows işletim sistemi, Office üretkenlik paketi ve Xbox oyun konsoluyla tanınıyor.

• Visa (V)

Visa, dünya çapında elektronik fon transferlerini kolaylaştıran finansal hizmetler şirketidir. Dünyanın en büyük ödeme ağı operatörlerinden biridir.

• UnitedHealth Grubu (UNH)

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük sağlık sigortacısı olan şirket eczane hizmetleri ve bakım sunumu dâhil olmak üzere çeşitli bölümlerde hizmet veriyor.

• JPMorgan Chase & Co (JPM)

Yatırım bankacılığı, varlık yönetimi, özel bankacılık, özel varlık yönetimi ve hazine hizmetlerinin yanı sıra perakende ve ticari alanlarda da faaliyet gösteriyor.

Bir şirketin Dow 30’da yer alması için aşağıdaki kriterleri karşılaması gerekir:

• ABD'de kurulmalı ve merkezi ABD'de olmalı
• ABD'den çok sayıda gelir elde etmeli
• Dow'un genel ABD ekonomisini temsil etmesine yardımcı olmalı, yani daha az ulaşım ve kamu hizmetleri vermeli
• Çok sayıda yatırımcıyı çekebilmeli
• Sürdürülebilir büyüme sergilemeli
• Mükemmel bir üne sahip olmalı

Endeksle ilgili bilgiler ve başarılı 30 şirket isimleri yatırım yapanlar için her zaman iştah açıcı oldu. Bununla birlikte Dow’a doğrudan yatırım yapılmıyor ancak performansını izleyen bir yatırım fonu veya benzeri varlığa yatırım yapmak mümkün. Amerikan Borsası’nı takip etmek ve işlem yapmak için endeksin kullandığı analizleri de bilmek önemlidir. Detaylar için yurt dışı borsalar sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Dow Teorisi bir finansal teoridir. Bu teori sektörel ortalamalardan birisi önceki önemli yüksek seviyenin üzerine çıktığında veya benzer bir ilerleme yapması durumunda piyasanın yükseliş eğiliminde olduğunu söyler. Örneğin, Dow Jones Endüstriyel Ortalaması (DJIA) orta seviye bir yüksekliğe tırmanırsa yatırımcı yükseliş eğilimini teyit etmek için Dow Jones Taşımacılık Ortalaması (DJTA) yükselişini izleyebilir.

Teknik analizlerde Dow Teorisi çalışma prensibi sıkça kullanılır. Bu teorinin 6 ana bileşeni bulunur. Bu bileşenler ve ifade ettiklerini şöyle sıralamak mümkün:

1. Piyasa her şeyi iskontoya yönlendirir. Bu ifadeyi “Etkin Piyasa Hipotezi” olarak açıklayabiliriz. Bu hipotezde finansal piyasaların tüm bilgilere açık, anında tepki verecek şekilde etkin çalıştığı savunulur.
   
   
2. Üç temel piyasa trendi türü vardır: Piyasalarda genellikle boğa ve ayı trendleriyle karşılaşılır. Daha geniş perspektifte ikincil trendler de bulunur. Bunlar “piyasa gürültüsü” olarak kabul edilir.
   
   
3. Birincil boğa - ayı trendleri üç aşamadan geçer. Her trende göre katılım ve çekilmenin aşamaları bulunur ve bu dönemlerde yatırımcıların genel hareket eğilimleri aynıdır.
   
   
4. Bir trendin oluşması için Dow’un öne sürdüğü endekslerin veya piyasa ortalamalarının birbirini onaylaması gerekir.
   
   
5. Fiyat ana trend yönünde hareket ederse işlem hacmi genellikle artar. Aksi yönde hareketlerde ise hacim azalır. Düşük hacim trenddeki zayıflığı işaret eder.
   
   
6. Trendler net bir geri dönüşe kadar devam eder. Birincil trendlerdeki geri dönüşler ikincil trendlerle karıştırılabilir. Bu nedenle teori ihtiyatlı olmayı ve olası tersine dönüşün doğrulanması için endekslerin karşılaştırılması gerektiğini savunur.

Gedik Yatırım ile hem yurt içi hem de yurt dışı borsalarda işlem yapmanız mümkün. Yatırımlarınızda yabancı şirketleri takip ediyorsanız uzman kadromuzla iletişime geçebilirsiniz. Hemen formu doldurun, yatırımlarınızın yeni çağını birlikte tasarlayalım.