Borsada T+1 ve T+2 Nedir, Ne Anlama Gelir?

Borsada T, işlem yapılan günü, "+" simgesi de işlem sonrası gereken ek gün sayısını ifade eder. Örneğin, T+1’de işlem ertesi gün kapanır, T+2’de ise ikinci gün kapanır. T+1 ve T+2 borsa işlemi için önemlidir, bu önem özellikle işlem takası sırasında anlaşılır. Yatırımcıların işlemlerinin onaylanması ve varlıklarının hesaba geçmesi bu süreler içinde gerçekleşir. Bu kavramları biraz daha detaylı olarak inceleyelim.

T+1 (T+2, T+3) gibi işaretler hesaplaşma dönemini belirler. Bir işlemi pazartesi günü gerçekleştirdiyseniz ve bu işlemde T+1 yazıyorsa hesaplaşmanın salı günü gerçekleşeceğini düşünebilirsiniz. Benzer şekilde T+2’de, işlem pazartesi günü gerçekleşiyorsa sonuçlanması çarşamba gününü bulacaktır. Bu ibarelerde borsanın açık olduğu günleri göz önünde bulundurmanız önemlidir. Yani cuma günü sattığınız bir menkul kıymetin hesaplaşma tarihi T+2 ise mülkiyet ve para transferi için salı günü sonuna dek beklemeniz gerekir. 

İşlemin, tarihinden (T) kaç gün sonra tamamlanacağını gösteren borsada takas süreleri birkaç açıdan önem taşır. Bu açıları şöyle sıralamak mümkün:

• Sorunsuz İşlem: Verilen süreler alıcı ve satıcılar arasında yapılandırılmış ve verimli bir fon ve menkul kıymet akışı sağlar. T+1 ve T+2 mülkiyetin devri, fonların doğrulanması ve kayıtların güncellenmesi dahil olmak üzere işlemde yer alan çeşitli adımlar için zaman sağlar.
  
  
• Gelişmiş Piyasa Likiditesi: T+1 ve T+2 yerleşim süreleri, borsa piyasasında likiditenin korunmasına katkıda bulunur. Belirlenmiş zaman dilimleri hakkında bilgi sahibi olan piyasalar büyük hacimli işleri yönetebilir, varlıklar ve nakdin hareketini sürekli hareketini sorunsuz şekilde devam ettirebilir.
  
  
• Risk Azaltma: T+ süreleri, işlem tamamlanmadan önce bir tarafın temerrüde düşme riskini azaltmaya yardımcı olur. Fonlar ve menkul kıymetlerle ilgili sorunların belirtilen süre tamamlanmadan önce çözülmesi avantajı sağlanır ve böylelikle her iki taraf da gecikmelerden korunmuş olur.
  
  
• Küresel Standardizasyon ve Tutarlılık: Uluslararası piyasalarda T+2 süresi yaygın olarak kullanılır. Birden fazla pazara katılan yatırımcılar farklı borsalar için stratejilerini uyumlu hale getirebilirler. Standardize edilmiş döngü nakit akışını hesaplamayı, fonları yönetmeyi ve sermayenin erişilebilir olduğu zamanla ilgili bilgi sahibi olmayı kolaylaştırır.

Satılan menkul kıymetin T+1 bakiyesi ne zaman kullanılır sorusu da sıkça araştırılan konular arasında yer alır. Bu soruyu şöyle açıklamak mümkün: T olarak belirtilen tarih herhangi bir işlemi başarıyla gerçekleştirdiğiniz gündür. “+” işaretinden sonra gelen rakam ise ödeme tarihi olarak standardize edilir. Satın alımlar için ödeme yapılması gereken, satılan menkul kıymetlerin teslim edilmesi gereken tarihi ifade eder.

Borsa piyasasındaki T+2 bakiyesi bir işlem gerçekleştirildikten iki iş günü sonra kullanılabilir. T tarihinde yapılan işlemden 2 gün sonra bakiye takası gerçekleştirilir ve yatırımcının hesabına yatırılır. Elinizdeki T+2 menkul kıymeti pazartesi günü satarsanız, elde edilen gelir genellikle çarşamba günü kullanılabilir.

Tatil veya başka bir gecikme olursa, bu dönemi takip eden ilk iş gününden itibaren zaman devam eder. T+2 uygulaması tamamlandıktan sonra satıştan elde edilen nakit gelir çekilebilir. “+2” gün fonların doğrulanmasını sağlar, bu nedenle kullanılabilir hale geldiklerinde transfer gerçekleşebilir. 

T+1 ve T+2 bakiyeleri ile hisse alımı yapılabilir ancak bu süreç borsanın takas kurallarına ve yatırımcının hesabındaki bakiye türüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Ayrıca hisse alımında oluşan tüm işlem ücretlerinin ve komisyonların da dikkate alınması gerekir. T+2 bakiyesi ise özellikle uzun vadeli yatırım yapan yatırımcılar için işlem güvenliği sağlar. Hisse alımını doğrudan T+2 bakiyesiyle yapmak isteyen yatırımcıların, bu takas süresini beklemeleri gerekmektedir.

Bazı durumlarda, aracı kurumlar “ön provizyon” adı verilen bir hizmet sunarak T+1 ve T+2 sürelerini beklemeden hisse alımı yapmanıza izin verebilir. Bu hizmetle satılan hisse senetlerinden gelen bakiye henüz hesaba geçmemiş olsa bile, aracı kurum tarafından kredi olarak tanımlanabilir ve aynı gün hisse alımı yapılabilir. Ancak bu hizmet ek komisyon ücretlerine veya faiz maliyetine neden olabilir. Bunun için aracı kurumunuz ve yatırım yaptığınız borsanın koşullarıyla ilgili bilgi sahibi olmanız gerekir.

T+1 ve T+2 bakiye hesaba geçme süresi dolmadan yeni işlemler yapıldığında eksi bakiye durumu oluşabilir. İşlemin gerçekleştiği günün ardından geçen 1 ya da 2 iş günü içinde henüz takas süreci tamamlanmamış olan fonlar hesaba geçmediğinden bu dönemde yapılan alımlar veya çekim işlemleri geçici bir eksi bakiye oluşturabilir.

Örneğin borsada hisse senedi satışından elde edilen bakiye T+2 sürecinde takas ediliyor olsun. Bu durumda pazartesi günkü hisse satışının getirisi çarşamba günü hesabınıza geçecektir. Salı günü başka bir hisse alımı yaptığınızda henüz hesaba geçmemiş olan fonlar kullanılmak üzere rezerve edilir ve bu durum geçici olarak eksi bakiye yaratır. Takas süresi tamamlandığında bakiye normal seviyeye döner.

Yatırımcıların T+2 süreci tamamlanmadan yeni alım yapmaları veya hesaptan para çekmeleri durumunda işlem yapılacak miktar o anda mevcut bakiyeyi aşabilir. Bu da eksi bakiyeye neden olabilir. Bununla birlikte kısa vadeli al-sat işlemlerinde de süresi dolmamış işlem üzerinden yeni bir hisse alım fırsatları değerlendirilebilir. Eksi bakiyenin bir başka nedeni de aracı kurumun komisyonları ve çeşitli işlem masraflarından kaynaklanabilir.

T+1 ve T+2 farkı yapılan işlemin sonuçlanacağı zaman ile doğrudan ilişkilidir. Bununla birlikte portföy çeşitlendirmesi ile farklı piyasalarda bu farkı avantaja çevirebilirsiniz. Genellikle hisse senedi ve tahvil işlemleri T+2 süresiyle yapılırken vadeli işlemler T+1 olarak takas edilir. Forex piyasasında T+2 yaygın olsa da bazı işlemler T+1 süresinde sonuçlanabilir. Kripto para piyasasında ise T+0 (anlık) takas daha yaygındır. Bu süreler işlemlerin güvenli ve düzenli tamamlanmasını sağlar; dolayısıyla yatırımcılar farklı piyasalardaki takas sürelerine göre yatırım planlarını yapmalıdır.

Siz de yatırım planlarınızı doğru strateji ile hedeflerinize odaklı şekilde uygulamak için çeyrek asrı aşkın deneyime sahip Gedik Yatırım’da hesap açabilirsiniz. Portföy çeşitlendirme, farklı piyasalara yatırım yapma ve riski minimize etmek ile ilgili merak ettiğiniz her şeyi yatırım temsilcilerimizle birebir iletişime geçerek sorabilirsiniz.