Hisse Geri Alım Nedir?

Hisse geri alım işlemi süre, fiyat aralığı ve pay adedi açısından belirlenmiş koşullar dahilinde bir şirketin kendi paylarını satın alması demektir. İşlem şirketin kendi paylarını daha sonra satmak ya da bu payları iptal ederek sermayeyi azaltmak amacıyla gerçekleştirilebilir.

Şirketlerde hisse geri alımı neden yapılır sorusunun farklı yanıtları olabilir. Atıl nakitlerini değerlendirme isteği, borsadaki hisselerinin olması gerekenin altında değerlendirildiğini düşünmesi, sermaye yapısını oluşturma amacı gütmesi ya da farklı bir şirket tarafından devralınmasının engellenmesi gibi nedenler en dikkat çekenlerdir.

Hisse fiyatlarında yüksek volatilite oluştuğunda da şirketler hisse geri alımı yapabilir. Ayrıca yatırımcılara şirket hisseleriyle ilgili güven verme çabası sonucu da bu yöntem uygulanabilir. Şirketin temettü ödemesi yerine hisse senedi geri alımıyla vergi yükünü azaltması da nedenler arasında yer alır. Şirketler tarafından gerçekleştirilen türev işlemler sonucunda yatırımcıya hisse senedi verilmesi gerekirse paylar geri alınarak ilgili yatırımcılara verilir. Böylelikle sulandırma etkisi ortadan kalkmış olur.

Hisse geri alımı nasıl yapılır sorusu da sıkça araştırılan konular arasında yer alır. Şirketler ihraç etmiş oldukları payları borsadan geri alma hakkına sahiptir. Bunun için şu yöntemler kullanılabilir:

• Şirket ortaklarına yaptığı pay alım teklif çağrısı yoluyla hisse alımı yapabilir.
  
  
• Ortaklarla yapılacak anlaşmalar çerçevesinde müzakere yoluyla hisse geri alımı gerçekleştirilebilir.
  
  
• Sentetik geri alım olarak da isimlendirilen türev işlemler aracılığıyla geri alım yapabilir.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun 3/1/2014 tarih ve 28871 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tebliği geri alım programlarının yasal çerçevesini çizer. Tebliğin “Geri Alım Programına İlişkin Yetkilendirme” başlıklı 5. maddesinde ortaklıkların geri alım yapabilmesi için genel kurulun, yönetim kurulunu yetkilendirilmesi esas kılınmıştır.

Hisse geri alımında ortaklık paylarının günlük ağırlıklı ortalama fiyatının yönetim kurulu karar tarihinden önceki son bir ay içinde nominal değerinin altında seyretmesi ya da %20 üzerinde değer kaybetmesi, ciddi bir kayıp olarak kabul edilir. Bu tip durumlarda genel kurulun yetkilendirme kararı olmadan yönetim kurulu kararıyla da hisse geri alımı yapabilir.

Her durumda SPK’nın ilgili “Geri Alınan Paylar Tebliği”nin 12. maddesinde yer alan, kamuyu aydınlatmaya ilişkin yükümlülüklere uyması şart kılınır.

Tebliğe göre aşağıdaki şartlara uyulması zorunludur:

• Birinci seansın açılış seansı ve son 15 dakikası ile ikinci seansın açılış ve kapanış seansları içinde, geri alım programı dahilinde emir verilemez ve işlem gerçekleştirilemez.
  
  
• Geri alım için verilen fiyat emri, mevcut fiyat tekliflerinden veya en son gerçekleşen satış fiyatından daha yüksek olamaz.
  
  
• Ortaklık ve/veya bağlı ortaklıkları tarafından bir günde geri alımı yapılabilecek toplam pay miktarı, payların işlem gününden önceki 20 günlük işlem miktarı ortalamasının yüzde yirmi beşini geçemez.
  
  
• Program kapsamındaki bir geri alım işleminin türev araçlar aracılığıyla yapılması durumunda; söz konusu türev araçların kullanım fiyatı, mevcut bağımsız fiyat tekliflerinden veya en son gerçekleşen bağımsız satış fiyatından daha yüksek olamaz.

Tüm şartlar yerine getirildiği zaman şirket kendi hisselerini borsadan geri almaya hak kazanmış olur.

Hisse geri alım avantajları arasında en önemlisi şirket yöneticilerinin şirketin faaliyetleri hakkındaki bilgilere yatırımcılardan daha hakim olmaları nedeniyle piyasada olumlu bir algı oluşmasıdır. İlgili şirketin paylarının değeri artar, volatilitesi düşer, yatırımcı güveninde artış görülebilir. Şirketler tarafından geri alınan paylar iptal edilerek sermaye artırılabilir.

Şirketlerin paylarını geri almaları kar payı dağıtımına bir alternatif olarak yatırımcılara fon aktarılması olarak da değerlendirilebilir. Dolaşımdaki pay adedi azalır, hisse başına kar artar ve dolayısıyla hisse fiyatı da artar.

Payların geri alımı şirketin hem varlıklarının hem de öz kaynaklarının azalmasını sağlamış olur. Bu da şirketin aktif ve öz kaynak karlılığını artırır. Bununla birlikte şirketlerin hisse başına dağıtılan kar payı da sermaye azaltımından olumlu etkilenir. Dağıtılacak kar daha az hisse sayısına bölüneceğinden hisse başına kar payı yükselmiş olur.

Hisse geri alımı şirketlerin atıl nakdinin azalmasını sağlar. Bu durum yöneticinin firma değerini olumsuz etkileyebilecek yatırım yapmasını, diğer bir ifadeyle temsil maliyetlerini sınırlandırır.

Hisse geri alım dezavantajları arasında kaynakların tahsisindeki hatalar, piyasa zamanlaması, borç oluşumu gibi farklı unsurlar bulunur.

Hisse geri alımları genellikle şirketin elindeki nakit rezervleriyle finanse edilir. Geri alım durumunda şirketin likiditesi azalır ve gelecekteki finansal esneklik kısıtlanabilir. Örneğin beklenmedik bir kriz ya da ekonomik durgunluk durumunda şirketin operasyonlarını devam ettirebilmesi veya acil ihtiyaçlarını karşılayabilmesi zorlaşabilir. Bununla birlikte eldeki nakit başka yatırımlar için kullanılabilecekken geri alım için harcanması fırsat maliyetine neden olabilir.

Şirketler genellikle hisseleri düşük değerlendiği zaman geri alım yapmayı hedefler. Piyasa fiyatlamasının yanlış değerlendirilmesi gibi bir durumda hisse fiyatı zaten zirveye yakınken geri alım gerçekleştirilirse istenilen fayda sağlanamayabilir. Örneğin hisse senedi fiyatı aşırı yükselmişken geri alım yapmak, hissedarların sermayesini gereksiz yere pahalı hisselere yatırmak anlamına gelir.

Hisse geri alımları, şirketin kârlı büyüme hedeflerine zarar verebilir. Hisse geri alımı için ayrılan büyük miktarda kaynak Ar-Ge faaliyetleri, yeni pazarlara açılma veya stratejik satın almalar gibi gelecekte büyüme sağlayacak projelere yönlendirilemeyebilir. Bu durum şirketin uzun vadeli rekabet avantajını ve piyasa payını olumsuz etkileyebilir.

Bazı yatırımcılar hisse geri alımını olumlu bir hamle olarak değerlendirmek yerine nakdi daha iyi değerlendirecek projeler bulamadığı şeklinde algılayabilir. Bu tarz algılar yatırımcı güvenini sarsarak uzun vadeli yatırım konusunda olumsuz etkiler yaratır.

Yatırımcılar için hisse geri alım etkileri mevcut payların daha değerli olması açısından önemlidir. Hisse geri alımı yapan şirketler piyasadaki hisse sayısını azaltarak hisse başına kazancı artırır. Bu durum hisse fiyatlarının yükselmesine katkı sağlayarak yatırımcının portföy değerini artırabilir. Bir şirketin kendi hisselerini geri alması yönetimin şirketin gelecek performanslarına güvendiğini gösterir. Yatırımcı tarafında bu algı oluştuğu zaman güven de pekişmiş olur. Temettü ödemeleri yerine hisse geri alımları yoluyla yatırımcıya nakit aktarımı sağlanması gelirin vergilendirilmesi açısından yatırımcıya avantaj sağlayabilir.

Hisse geri alım avantajlarının yanı sıra hisse geri alımları şirketin nakit rezervlerini azaltarak kaynaklarını kısıtlayabilir. Bu durum şirketin finansal esnekliği konusunda yatırımcıda güven sarsılmasına yol açabilir. Zamanlamada yapılan bir yanlışlık hissedara kayıp yaşatma riski açısından tehlikelidir.

Genellikle nakit fazlası bulunan ve hisselerini düşük fiyatlanmış gören şirketler, hisse geri alımını tercih eder. Hisse geri alımı şirketlerin büyümek için bulduğu yollardan biri olarak da öne çıkıyor. Bununla birlikte bu yıl dünya genelinde hisse geri alımı yapan şirketler çalışanlarına vermek için bu yöntemi tercih etti. Küresel olarak borsada hisse geri alım süreci zamanlamaları yanlış olsa da şu firmaların yaptığı geri alımlar oldukça dikkat çekiciydi:

Apple: 2024’ün üçüncü çeyreğinde kendi hissesini satın almak için 25,4 milyar dolar harcayarak bir önceki yılın aynı dönemine göre %19,2'lik artış kaydetti. Yılın ikinci yarısında güçlü bir performans gösteren hisse senedi 2024 yılında yaklaşık %29 arttı. Apple Hissesi Nasıl ve Nereden Alınır? merak ediyorsanız yazımıza göz atabilirsiniz.

Alphabet: Google'ın ana şirketi Alphabet, Apple'dan sonra en büyük ikinci hisse senedi alıcısı. Üçüncü çeyrekte 15,3 milyar dolarlık hisse senedi satın aldı. Yine de firma bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık %3 düşüş gösterdi. Alphabet'in hissesi bu yıl Apple'ınkinden bile daha iyi performans göstererek %36,4 arttı.

Nvidia: Yapay zekanın gözdesi Nvidia da hisse fiyatının bu yıl %171 artmasına rağmen hisselerine yoğun bir şekilde harcama yapıyor. Nvidia, üçüncü çeyrekte hissesinden 12,7 milyar dolar kaybetti ve bir önceki yılın aynı dönemine göre %176'lık bir artış kaydetti.