Gartley Formasyonu Nedir? Nasıl Çalışır?

Gartley Formasyonu trendin döneceği ya da devam edeceği kesin fiyat noktalarını belirleme amacıyla Fibonacci sayılarının kullanıldığı harmonik grafik desenidir. Yatırımcılara piyasa tahminleri, işlem fırsatlarıyla ilgili sistematik bakış açısı sağlayan formasyon “222” olarak da anılır. Desen, H. M. Gartley’in 1935 yılında yazdığı “Borsa Piyasasında Kârlar” eserinin, orijinal baskısının 222. sayfasında yer alır. Formasyonun önemi yalnızca tarihsel bağlamında değil çeşitli finansal piyasalarda uygulanabilirliğindedir. Gartley Formasyonu örnekleri benzersiz yapısıyla ayırt edilir. Yapı piyasa trendlerindeki olası tersine dönüşleri tahmin etmek için Fibonacci düzeltme seviyelerini içerir. Desen önemli fiyat noktalarıyla piyasa dönüşlerini belirleme yeteneğiyle bilinir ve böylelikle yatırımcının en kritik sorularından ikisine yanıt verir: “Ne zaman almalı?” ve/veya “Ne zaman satmalı?”.

Dört ardışık fiyat hareketindeki yükseliş - düşüşlerle oluşan Gartley Formasyonu nasıl çalışır sorusu, fiyat hareketlerinin oluşturduğu ABCD kalıbına bağlıdır. Fiyat grafiğinde oluşan desen fiyatın yükseliş veya düşüşüne bağlı olarak ya “M” ya da “W” şekline benzeyecektir. Desen bir dizi farklı noktada etiketlenen fiyat hareketiyle oluşur. Düşüş eğiliminde düzeltme yaşayan, genel yükseliş eğilimli fiyat için aşağıdaki şekil örnek olarak verilebilir:

X’ten A’ya doğru hareketle başlayan desenin Fibonacci Gartley Formasyonu

oluşma aşamalarını şöyle sıralayabiliriz:

• A'dan B'ye : A ile B arasındaki mesafe X’ten A’ya hareketin büyüklüğünün %61,8’ine yakın olmalıdır.
  
  
• B'den C'ye: Bu hareket, A'dan B'ye hareketin %38,2'sinin veya %88,6'sının düzeltmesi olmalıdır. B'den C'ye hareket A noktasının üzerine geri çekilirse, patern geçersiz olur.
  
  
• C'den D'ye: B'den C'ye bacağının %127,2 ila %161,8'lik uzantısı olmalıdır.
  
  
• A'dan D'ye: C'den D'ye tamamlandığında, A'dan D'ye hareketi genel olarak ölçmelisiniz, burada X'ten A'ya fiyat değişiminde %78,6'lık düzeltme olmalıdır.

Kullanılan yüzdeler Fibonacci dizisine bakılarak elde edilir. Örüntüdeki sayıyı hemen sağındaki sayıya bölüp sonucu 100 ile çarptığınızda %61,8 sonucu elde etmeniz hareketin Fibonacci’yle ilintisini sağlar. İlk tepe noktasıyla hemen sağındaki iki basamaklı sayıyı birbirine bölüp yüzdesini alarak %38,2’yi bularak formasyonun çalıştığını görebilirsiniz. 1,618 sayısının karekökünün 100’le çarpılmasıyla 127,2 elde edilir. 0,618’in karekökünün 100’le çarpılmasıyla ise 78,6 elde edilir. %127,2 rakamı; yatırımcının D noktasına ulaşan fiyatın daha sonra yükselmesini istediği hedef seviyedir.

Formasyon, başlangıcı gösteren ekstra bacağa sahip klasik ABCD türüdür. Ekstra hareketi gösteren bacak, A noktasından önce önemli yükseliş veya düşüş şeklinde oluşur. Bu nokta genellikle X noktası olarak anılır. Formasyonun hakim trendi X’ten A’ya doğru olan harekettir.

Formasyondaki ABCD bileşenleri iki farklı şekilde oluşur: Boğa veya Ayı. Boğa Gartley’de önemli hareket X’ten A’ya kadardır. AB’de tersine döner, BC’de devam eder. Ardından CD’de tekrar tersine döner. Ayı Gartley örüntüsünde ise dönüşler aynı noktalardan olmakla birlikte ters yönlü gerçekleşir. Ayı örüntüsü “M” gibi görünürken boğa örüntüsü “W” gibi görünür.

Formasyonun diğer bileşeni de Fibonacci oranlarıyla uyumlu rakamlarıdır. Tüm ABCD kalıplarında olduğu gibi Gartley’i doğrulamak için de bacakların Fibonacci oranlarıyla uyumunu kontrol edebilirsiniz.

Simetri de formasyonun bileşenleri arasında yer alır. İdeal olarak X - A arasındaki zaman, A - D arasındaki zamana eşit olacaktır.

Gartley Formasyonu yorumlama ve işlem yaparken zamanlama çok önemlidir. İşleme girmeden önce olası tersine dönüş bölgelerinde fiyat onayını beklemek gerekir. Onay mum çubuğu desenleri, trend çizgisi kırılmaları veya diğer teknik göstergeler şeklinde olabilir. Örneğin önemli destek seviyesinde bu formasyon oluşuyorsa, olası tersine dönüşü onaylamak için çekiç veya engulfing gibi desenler aranabilir.

Örüntüyü yorumlarken genel oluşuma dikkat etmek gerekir. Fibonacci oranlarına göre X - D noktaları arasındaki seyrini tamamlayan desende, örüntü başlamadan önce genel eğilimin nasıl sürdüğüne dikkat etmek gerekir. Başlangıç noktası (X) ile A noktası arasındaki hareket, bir sonraki aşamanın göstergesidir. İlk harekette yükseliş, sonraki aşamada düşüş varsa “M” örüntüsü gerçekleşir. Bu durumda gelecekteki zirvelerden kâr elde etmek için D noktasında long pozisyon açılabilir. “W” şeklindeki örüntü ise düşüş eğiliminin örneğidir. Yatırımcı D noktasındaki direnç seviyesine ulaştığında eğilimin tekrar düşüşe geçeceği beklentisiyle short pozisyon açar. Her iki pozisyonda da en iyi zaman örüntüdeki D noktasıdır. Bununla birlikte teknik analiz yöntemlerinde formasyonların yanı sıra diğer hesaplama araçları da kullanılması, analiz optimizasyonu açısından kritik önem taşır.

Gartley Formasyonu avantajları arasında en önemlisi modelin Fibonacci seviyeleriyle olan ilişkisidir. Bu ilişki piyasa hareketlerinin altında yatan matematiksel kesinliği vurgulayarak olası geri dönüşleri belirlemek için kritik yaklaşım sunar. Boğa ve ayı Gartley modelleri arasındaki ayrım piyasa analizine ikili yaklaşımı kolaylaştırarak yatırımcıların değişen koşullarda etkili stratejiler geliştirmelerini sağlar ve çok yönlülüğü sayesinde formasyon forex, hisse senedi gibi farklı varlık sınıflarda uygulanabilme avantajı kazandırır. Formasyonun uygulaması pratiktir, acemi yatırımcılar stratejilerini model portföy üzerinden de destekleyerek Gartley’i kullanabilir.

Gartley Deseni güçlü bir işlem aracı olsa da yatırımcıların etkinliğini baltalayabilecek bazı tuzaklar da içerir. Gartley Formasyonu riskleri arasında en yaygın olanı X-A-B-C-D desenini yanlış yorumlamaktır. Yatırımcı, noktaları yanlış belirleyebilir ya da yapıyı yanlış değerlendirebilir. Deseni kapsamlı şekilde inceleyerek yapısı hakkında net anlayış kazanmak çok önemlidir. İşlem kararları almak için piyasa bağlamını göz ardı etmemek de önem taşır. Temel faktörler, piyasa duygusu ve diğer teknik sinyaller dâhil olmak üzere daha geniş perspektiften bakarak analiz yapmak gerekir. İşlem stratejilerinde, özellikle kaldıraçlı işlemler gibi yüksek risk içerenlerde formasyonları kullanırken risk yönetimi yapmak hayati derecede önemlidir.

Yatırım stratejileri giderek daha karmaşık hale geldikçe Gartley gibi örüntüler teknik analizin zamansız temel taşları olmaya devam ediyor. Tarihsel içgörü ile çağdaş uygulamanın karışımı olan formasyon geçmiş piyasa eylemleriyle potansiyel ticaret başarısı arasında köprü kurmaya devam ediyor.