BIST 100 Nedir?

Borsa İstanbul’da işlem gören en değerli ve işlem hacmi en yüksek 100 hisse senedini gösteren BIST 100 endeksi, Türkiye ekonomisinin nabzını tutan önemli bir göstergedir. Borsa İstanbul’da gerçekleştirilen işlem hacimlerinin yaklaşık %90’ının BIST 100’deki hisse senetleri tarafından gerçekleştirilmesi nedeniyle yatırımcıların takip etmesi gereken önemli endekslerdendir. BIST 100 endeksi hakkında detaylı bilgi almak isteyen yatırımcılar için bu yazımızda BIST 100 endeksini anlatıyoruz.

BIST 100 endeksi, içindeki hisse senetlerinin piyasa değerleri ve işlem hacimleri ile ağırlıklandırılarak hesaplanır. Borsa İstanbul tarafından belirlenen kurallara göre her üç ayda bir yeniden dengelenir. Yeniden dengelenme sırasında bazı hisse senetleri endeksten çıkarılırken bazı hisse senetleri de endekse dahil edilir.

BIST 100 endeksinin hesaplanmasında kullanılan formül şöyledir:

XU100=D∑i=1n​Pi​×Qi​×Fi​​

• XU100 : BIST 100 endeks değeri
• n : Endeks kapsamındaki hisse senedi sayısı (genellikle 100)
• Pi​ : i. hisse senedinin son işlem fiyatı
• Qi​ : i. hisse senedinin toplam pay sayısı
• Fi​ : i. hisse senedinin serbest dolaşımdaki pay oranı
• D : Endeks böleni
  
  

Endeks böleni (D), endeks kapsamındaki hisse senetlerinde meydana gelen sermaye artırımı, bedelli artırım, bedelsiz artırım, temettü ödemesi, hisse bölünmesi, hisse birleştirilmesi, endekse giriş-çıkış gibi olaylarda endeks değerinin sürekliliğini sağlamak için kullanılan bir sabittir. Endeks hesaplamasında kullanılan tek değişkendir.

Borsa İstanbul’da işlem gören ve  işlem hacmi en yüksek BIST 100 şirketi, Türkiye ekonomisinin farklı sektörlerini temsil eder. Bu şirketler arasında bankacılık, enerji, telekomünikasyon, otomotiv, perakende, inşaat, gıda, sağlık, tekstil, turizm gibi sektörlerden şirketler bulunur.

Borsa İstanbul tarafından belirlenen kurallara göre her üç ayda bir endekse giriş-çıkış yapan şirketler olabilir. Endekse giriş-çıkış yapan şirketlerin listesi Borsa İstanbul’un web sitesinde yayımlanır.

BIST 100 şirketleri arasında en çok bilinen ve takip edilen bazı şirketler şunlardır.

Tüm hisse senetlerine ilişkin detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayınız.

BIST 30 ve BIST 100 endeksleri arasındaki fark, endeks kapsamındaki hisse senedi sayısıdır. BIST 30 endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören en değerli ve işlem hacmi en yüksek 30 hisse senedinden oluşurken BIST 100 endeksi ise en değerli ve işlem hacmi en yüksek 100 hisse senedinden oluşur.

BIST 30 endeksi, Borsa İstanbul’un en likit hisselerini içerir ve VİOP’ta işlem gören vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin dayanak varlığıdır.

BIST 100 endeksi ise, Türkiye ekonomisinin daha geniş bir kesitini yansıtır ve uluslararası piyasalarda Türkiye’yi temsil eden MSCI Türkiye Endeksi’nin temelini oluşturur.

BIST 30 endeksinde yer alan hisse senetleri aynı zamanda BIST 100 endeksinde de yer alır. Yani BIST 30 endeksi, BIST 100 endeksinin bir alt kümesidir.

BIST 100 hisseleri, BIST 100 endeksine dahil olan hisse senetleridir. Bu hisselerinin avantajları arasında şunlar sayılabilir:

• Likit: BIST 100 hisseleri genellikle yüksek işlem hacmine sahiptir. Bu da yatırımcıların istedikleri zaman alım-satım yapabilmesini kolaylaştırır. Ayrıca likit hisselerde fiyat farkları (spread) daha düşüktür.
  
  
• Güvenilir: BIST 100 hisseleri, Borsa İstanbul’un belirlediği kurallara göre seçilir. Bu kurallar arasında piyasa değeri, işlem hacmi, serbest dolaşımdaki pay oranı, kârlılık, temettü ödeme politikası gibi kriterler bulunur. Bu kriterleri sağlayan hisseler, genellikle güvenilir ve kaliteli şirketlerdir.
  
  
• Çeşitli: BIST 100 hisseleri, Türkiye ekonomisinin farklı sektörlerini temsil ettiğinden, yatırımcılar portföylerini çeşitlendirme imkanı bulurlar ve risklerini azaltabilirler. Ayrıca farklı sektörlerdeki gelişmelerden faydalanabilirler.
  
  
• Performans: BIST 100 hisseleri, Türkiye ekonomisinin genel performansını yansıtır.

BIST 100 endeksine dahil olan hisse senetleri arasından seçim yapmak için yatırımcıların bazı kriterlere dikkat etmesi gerekir. Bu kriterler arasında şunlar bulunur:

• Şirketin finansal performansı: Şirketin gelirleri, kârlılığı, borçluluk oranı, öz sermaye verimliliği gibi finansal göstergelerine bakmak gerekir. Finansal performansı iyi olan şirketlerin hisse senetleri daha değerlidir.
  
  
• Şirketin büyüme potansiyeli: Şirketin sektördeki konumu, pazar payı, rekabet avantajı, yeni ürün ve hizmetleri, yatırım planları gibi faktörler önem arz eder. Büyüme potansiyeli yüksek olan şirketlerin hisse senetleri daha fazla değer kazanabilir.
  
  
• Şirketin temettü politikası: Şirketin kârını ne kadar oranda hissedarlarına dağıttığına, temettü ödeme sıklığına ve tutarına bakmak gerekir. Temettü ödeyen şirketlerin hisse senetleri daha güvenilir ve istikrarlıdır. Temettü ile ilgili daha fazla bilgi almak için tıklayın.
  
  

• Şirketin piyasa değeri: Şirketin piyasa değeri, hisse senedinin fiyatı ile toplam pay sayısının çarpımıdır. Piyasa değeri yüksek olan şirketlerin hisse senetleri daha likit ve prestijlidir.
  
  
• Şirketin serbest dolaşımdaki pay oranı: Serbest dolaşımdaki pay oranı, hisse senedinin piyasada işlem gören kısmının toplam pay sayısına oranıdır. Serbest dolaşımdaki pay oranı yüksek olan şirketlerin hisse senetleri daha likit ve talep görme olasılığı yüksektir.

BIST katılım endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören ve katılım bankacılığı prensiplerine uygun olan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan bir endekstir. İslami duyarlılığa sahip yatırımcılar için önemli bir göstergedir. Endeks, ilgili grup içerisindeki menkul kıymetlerin performansını piyasa değeri ile ağırlıklandırılarak gösterir. Borsa İstanbul, bu şirketleri belirli kriterlere göre seçer ve denetler. Katılım endeksi içerisinde yer alan şirketlerin faaliyet alanları ise çeşitlilik gösterebilir.

Katılım 100 endeksi hisseleri ise katılım endeksi içerisinde yer alan ve piyasa değeri en büyük olan ilk 100 şirketin hisseleridir. 

BIST 100 endeksinden çıkarılan bir hisse senedi, Borsa İstanbul tarafından belirlenen kurallara göre endeks kriterlerini sağlayamadığı için endeksten çıkarılır. Bu durumda hisse senedinin fiyatı ve işlem hacmi genellikle düşer.

BIST 100 endeksinden çıkarılma nedenleri arasında şunlar bulunur:

• Piyasa değerinin düşmesi: Hisse senedi, fiyatının düşmesi veya toplam pay sayısının azalması sonucu endeksin en düşük piyasa değerli 10 hissesi arasına girerse endeksten çıkarılır.
  
  
• İşlem hacminin düşmesi: Hisse senedi, işlem hacminin azalması sonucu endeksin en düşük işlem hacimli 10 hissesi arasına girerse endeksten çıkarılır.
  
  
• Serbest dolaşımdaki pay oranının düşmesi: Hisse senedinin serbest dolaşımdaki pay oranı %10’un altına inerse endeksten çıkarılır.
  
  
• Kârlılığın azalması: Kârlılığı azalan bir hisse senedi, son iki yılın ortalamasında zarar ederse endeksten çıkarılır.
  
  
• Temettü ödememesi: Şirket son iki yılın ortalamasında temettü ödememişse endeksten çıkarılır.

BIST 100’ün yükselmesi, Türkiye ekonomisinin ve Borsa İstanbul’da işlem gören en değerli ve işlem hacmi en yüksek 100 şirketin performansının iyi olduğunu gösterir. BIST 100’ün yükselmesi, yatırımcılara kâr imkânı sunar ve yükselmesinin nedenleri arasında şunlar bulunur:

• Türkiye ekonomisinin büyümesi: Türkiye ekonomisi büyüdüğünde, üretim, tüketim, ihracat, istihdam gibi makroekonomik göstergeler artar. Bu da şirketlerin gelirlerini ve kârlılıklarını artırır. Şirketlerin performansı iyileştikçe, hisse senetleri de değer kazanır. Bu da BIST 100 endeksini yükseltir.
  
  
• Enflasyonun düşmesi: Enflasyon oranı düştüğünde, satın alma gücü artar. Satın alma gücünün artması ise tüketimi ve yatırımları teşvik eder. Ayrıca enflasyonun düşmesi, faiz oranlarının da düşmesine neden olur. Faiz oranları düştüğünde, borçlanma maliyetleri azalır. Bu da şirketlerin finansman giderlerini azaltır ve kârlılıklarını artırarak yatırımcıların daha fazla getiri sağlayan hisse senetlerine yönelmesini sağlar.
  
  
• Döviz kurlarının istikrarı: Döviz kurları istikrarlı olduğunda, hem ihracatçı hem de ithalatçı şirketler için belirsizlik azalır. Belirsizlik ortamının azalması, şirketlerin planlama ve bütçeleme yapmasını kolaylaştırır. Döviz kurları istikrarlı olduğunda, döviz cinsinden borcu olan şirketler için kur riski azalır ve şirketlerin finansal performansı iyileştirir. Böylece yabancı yatırımcılar da Türkiye hisse senedi piyasasına daha fazla ilgi gösterir.
  
  
• Siyasi istikrar: Ekonomik politikaların sürekliliği ve öngörülebilirliği sağlandığında yatırım ortamı iyileşir. Hem yerli hem de yabancı yatırımcılar Türkiye hisse senedi piyasasına daha fazla güven duyar. Bu da hisse senetlerinin fiyatlarını ve BIST 100 endeksini yükseltir.
  
  
• Küresel piyasaların durumu: Küresel piyasaların durumu da BIST 100 endeksini etkileyen faktörlerdendir. Küresel piyasalarda olumlu gelişmeler olduğunda, risk iştahı artar, bu da gelişmekte olan ülke piyasalarına olan talebi artırır.
  
  

BIST 100 hisselerine yatırım yapmak için Gedik Yatırım hesabınızı şimdi ücretsiz açın, tüm hisse alım-satım işlemlerini kolayca yapın. Yatırım hesabınızı görüntülü görüşme ile dakikalar içinde açmak için tıklayın.

Piyasa verileri için tıklayın.