Borsada Tahtacı Ne Demek?

Tahtacı terimi tarihi ve kültürel bir bağa dayanır. BİST yerine geçmiş dönemlerde var olan İstanbul Menkul Kıymet Borsası zamanında hisse senetleri ve onlarla ilgili yapılan işlemler tahtalar üzerine yazılırdı. Tahtalarda ayrıca gün içinde verilen alış ve satış emirleri de yer alırdı. Tahtacılar ise o hisse senediyle ilgilenen broker’ları belirtmek için kullanılırdı.

Günümüzdeki borsada tahtacı terimi sıkça kullanılmaktadır. İlgili hisse senedinde en çok işlem yapan ve hisse alım satımına yön veren kurum veya kişiyi ifade etmek için de tahtacı kelimesi kullanılır. BIST’te “Ana ve Yan Tahta” olmak üzere iki grup bulunur. “Ana Tahta” BIST 30 veya BIST 100 gibi borsada işlem gören yüksek hacimli hisselerden oluşur. “Yan Tahta” ise daha düşük hacimli işlem gören hisse senetlerini ifade eder. Bu farklı platformlarda tahtacılar ne yapar aşağıdaki başlıkta okuyabilirsiniz.

Borsada tahtacılar hisse senetlerinin fiyatlarıyla ilgili çeşitli dalgalanmalara yol açan bazı yöntemler uygular. Başlıca borsa tahtacı stratejileri şöyledir:

• Pump and Dump: Genellikle düşük işlem hacmi ve piyasa ilgisi nedeniyle manipülasyona yatkın küçük veya mikro sermayeli hisse senetlerinde yapılır. Tahtacılar genellikle düşük fiyatlı hisse senedine yatırım yaparak fiyatı yükseltir. Böylelikle hisse daha fazla yatırımcı tarafından satın alınır. Böylelikle hissenin fiyatı daha çok artar.
  
  
• Wash Trading: Aynı menkul kıymet mülkiyetinde gerçek bir değişiklik olmadan dairesel bir şekilde alınıp satılır. Burada amaçlanan yapay bir işlem hacmi yaratmak ve hissenin fiyatını yükseltmektir. Hissenin hareketlenmesi diğer yatırımcıları tetikleyerek alım pozisyonuna geçmelerine neden olur.
  
  
• Cornering: Tahtacı tarafından belirli bir hisse senedi veya emtianın önemli kısmı üzerinde kontrol elde etmek için kullanılan stratejidir. Amaç söz konusu hisseleri almış kuruluşun piyasa dinamiklerini kontrol etmesidir.
  
  
• Spoofing ve Layering: Tahtacı gerçekleştirme niyeti olmadan çok sayıda alım veya satım emri verir ve emirler yerine getirilmeden hemen önce iptal eder.
  
  
• Overstating Demand: Bir hisse senedi için yapay talep yaratmak amacıyla tahtacılar tarafından yaratılan bir satın alma eğilimidir. Koordineli satın alma kampanyaları veya bir menkul kıymete ilgi artışı izlenimi vermek için sosyal medya hareketini yükseltir.

Borsada hisse fiyatlarına müdahale bir senedin fiyatını veya işlem hacmini manipüle etmek amacıyla gerçekleştirilen eylemleri ifade eder. Müdahaleler belirli bir hisse senedinin değerini yapay olarak artırmak veya düşürmek için yapılır. Tahtaya müdahale piyasa katılımcılarının yanıltılması, haksız kazanç sağlanması ve piyasa istikrarının bozulması gibi sonuçlar doğurabilir.

Tahtaya müdahale tahtacıların yaptığı işlemler şeklinde gerçekleşir. “Pump and Dump” ve “Wash Trading” yöntemleri ile hissede yapay bir dalgalanma oluşturulur. Bu yapay dalgalanma normalden fazla volatilite anlamına gelir. Hissede yapay alımlar yaparak fiyat yükseltildiğinde aşırı volatilite oluşur. “Cornering” stratejisi piyasaya güvenin kaybolmasına neden olur. “Spoofing ve Layering” ile “Overstating Demand” gibi manipülasyonlar ise yanıltıcı bilgi nedeniyle yatırımcının mali kayıp yaşamasına yol açar.

Tahtacılar ve spekülatörler arasındaki farkları aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Tahtacılar piyasa fiyatlarını manipüle ederek hisse senetlerinin değerlerini değiştirir. Dolayısıyla yatırımcıların bu dinamikleri anlamaları maliyet kaybı yaşamamaları açısından çok önemlidir.

Tahtacılar tarafından yapılan müdahaleler hisse senetlerinin fiyatlarında hızlı dalgalanmalara yol açar. Yatırımcı, tahtacıların eylemlerinin piyasa üzerindeki etkilerini gözlemleyerek alım-satım kararını buna göre şekillendirmelidir. Risk yönetiminde aşırı volatilitenin takibi de önem taşır. Bununla birlikte tahtacıların eylemleri bazen yatırımcılar için stratejik fırsat yaratabilir. Ayrıca tahtacı hareketleri yatırımcının finansal okuryazarlığını da artırabilir. Tahtacı hareketlerini takip ederken dengeli ve analitik bir bakış açısına sahip olmak, psikolojik etkilere kapılmamak gerekir.

Borsada tahtacının etkisi birkaç farklı açıdan değerlendirilmelidir. Tahtacıların borsadaki etkilerden bazılarını şöyle sıralamak mümkün:

• Fiyat Manipülasyonu: Tahtacıların yaptığı manipülatif hareketler hissenin gerçek değerinin saptanmasını zorlaştırarak yatırımcıyı yanıltabilir.
  
  
• Piyasa Volatilitesi: Tahtacı eylemleri nedeniyle borsada oluşan ani fiyat dalgalanmaları yatırımcıya kayıplar yaşatarak piyasaya olan güveni sarsabilir.
  
  
• Hacim Artışı: Tahtacılar tarafından gerçekleştirilen büyük alım satım işlemleri hissenin hacmini yapay şekilde büyüterek yanlış bir eğilim oluşmasına neden olur.
  
  
• Yatırımcı Psikolojisi: Fiyatların tahtacılar nedeniyle ani artış veya düşüş göstermesi yatırımcıda panik alış veya satış yaptırabilir.
  
  
• Regülasyon ve Güven Sorunları: Tahtacı manipülasyonları, çeşitli yasal yaptırımlara neden olur ve bu da piyasaya olan genel güvenin sarsılmasına yol açar.
  
  
• Kısa Vadeli Fırsatlar: Tahtacının fiyatı yükselttiğini analiz eden yatırımcı bu artıştan faydalanmak için alım yapabilir. Ancak çok riskli olan bu fırsatlar dikkatli analiz gerektirir.
  
  
• Uzun Vadeli Etkiler: Yan tahtalardaki daha küçük şirketler uzun vadede iyi bir yatırıma dönüşebilir. Ancak bu fırsatın değerlendirilebilmesi için dikkatli şekilde analiz yapılması önem taşır.

Tahtacıların borsaya etkileri piyasa dinamiklerini değiştiren riskli durumlardır. Riskli durumlardan korunmak ve doğru stratejiyle disiplinli şekilde hareket etmek deneyim ve uzmanlık gerektirir. Gedik Yatırım’ın çeyrek asrı aşkın deneyiminden yararlanmak için dakikalar içinde hesap açabilirsiniz.