Borsada İşlem Gören Tipe Dönüşüm Ne Demektir?

Borsada işlem gören tipe dönüşüm kavramı, dönüşüme konu olan şirket hissedarlarında bulunan paylarla ilgilidir. Hissedarların elindeki paylar borsada işlem görmeyen türdendir. SPK düzenlemeleri ve borsa tipi dönüşüm işlemleri sonucunda bu paylar da borsada satışa konu edilebilir varlıklara dönüştürülür. İşlem Sermaye Piyasası Kurulu’nun VII - 128.1 sayılı “Pay Tebliği” çerçevesinde gerçekleştirilir. Borsada işlem görmeyen statüdeki pay senetlerinin işlem gören tipe dönüştürülmesi, ilgili şirket temsilcilerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu’na başvurması ile gerçekleştirilen bir süreçtir.

İşlem gören tipe dönüşüm süreci Merkezi Kayıt Kuruluşu’na başvuru yapılmasıyla başlatılmış olur. Ortaklık paylarının borsada işlem gören tipe dönüştürülmesi durumunda kurulun ilgili düzenlemeleri uyarınca izahname hazırlanması gerekir. Yabancı ortaklara sahip şirketlerin, bulundukları ülke mevzuatına uygun ihraç edilen ve ortaklık hakkını temsil eden ortakları olduğu durumlarda kurulun yabancı sermaye piyasası araçlarına ilişkin düzenlemeler de göz önünde bulundurulur.

Halka açık olmayan ortakların mevcut paylarının halka arzı sürecinde tebliğin 6. maddesi dikkate alınmalıdır. Buna göre halka arz edilecek payların üzerinde rehin ya da teminat şeklinde devir veya tedavülünü kısıtlayıcı bir kaydın olmaması gerekir. Aynı durum pay sahibi için de geçerlidir. Ortaklık yönetim kurulu ilgili kararlardan sonra tebliğin ekindeki belgelerle birlikte kurula başvurur. Esas sözleşme değişiklikleri kurulun uygun gördüğü karar tarihinden itibaren en fazla 6 ay içinde genel kuruldan geçirilerek karara bağlanmalıdır. İşlemlerin yerine getirilmesini takiben yetkili kuruluş kurulun düzenlemeleri uyarınca hazırladığı izahname ile onay için kurula başvurur.

MKK tarafından açıklanan süreç özetle şu şekildedir: “Borsada İşlem Görmeyen Statüde Payların Borsada İşlem Gören Tipe Dönüşüm ve Satışı 5. Talebe konu payların 6 iş günü sonra borsada işlem gören tipe dönüşmesi için ilgili kıymetlerin dönüşüm tarihinde üye tarafından bildirilen hesapta bulunuyor olması gerekmektedir. Bakiyenin farklı bir hesaba aktarılması durumunda dönüşüm, ancak ilgili aracı kuruluşların MKK’ya yazılı başvurusu ile tamamlanır.”

İşlem gören tipe dönüşüm avantajları arasında en önemlisi satışa hazır paylar sayesinde hissenin işlem gören pay sayısının artmasıdır. İşlem gören pay sayısındaki artış şirketin yeni finansman kaynaklarına ulaşabilmesi anlamına gelir. Halka arz edilen payların artışı şirketin Borsa İstanbul’da daha fazla işlem görerek likidite kazanması anlamına gelir. Böylelikle mevcut hissedarlar paylarını kolayca alıp satabilir.

Borsada yer almayan hisselerin işlem gören tipe dönüştürülmesi şirketin şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine uyumunu artırarak yatırımcı güvenini yükseltebilir. Bu avantajlardan faydalanmak isteyen şirketlerin MKK ve SPK mevzuatlarına tam uyum sağlamaları ve sermaye piyasalarının gerektirdiği kurumsal yönetim ilkelerine sadık kalmaları önem taşır.

Şirketlerde borsa kotasyon işlemleri ve hisselerin borsada işlem gören tipe dönüşümü için bazı kurallar bulunmaktadır. SPK’nın Pay Tebliğinin 2. maddesine göre özelleştirme kapsamındaki ortaklıklar da dahil olmak üzere aşağıdaki işlemler için kurula başvurulması zorunludur:

a) Halka açık olmayan ortaklıkların ortaklarının mevcut paylarının veya bu ortaklıklarca sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak payların halka arzı,

b) Halka açık ortaklıkların ortaklarının mevcut paylarının veya bu ortaklıklarca sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak payların halka arzı,

c) Halka açık ortaklıkların sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak paylarının halka arz edilmeksizin satışı,

ç) Halka açık ortaklıkların şarta bağlı sermaye artırımı,

d) Halka açık ortaklıkların sermaye azaltımı,

e) Pay sahibi sayısının beş yüzü aşması nedeniyle payları halka arz olunmuş sayılan ortaklıkların halka açık ortaklık statüsüne kavuştuğunun Kurulca onaylanması,

f) Payları borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıkların paylarının borsada işlem görmesi,

g) GİP’te işlem görecek ortaklıkların sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak paylarının halka arzı,

ğ) Halka açık ortaklıkların kar payından ve iç kaynaklardan karşılanacak sermaye artırımı,

h) Pay benzeri menkul kıymetlerin ihraç edilmesi

Borsada işlem gören şirketler işlem gören tipe dönüşüm gerçekleştirdiği zaman hisse senedi arzında bir artış görülebilir. Piyasadaki hisse senedi miktarının artması yeni arz demektir ve arzı karşılayacak yeterli talep oluşmadığı zaman hisse senedinin fiyatında düşüş yaşanabilir. Bununla birlikte hisseye ilgi ve talep varsa yeni arz, hisse senedi fiyatındaki dengenin korunması ya da artış yaşanması gibi sonuçlanabilir.

Borsada işlem gören tipe dönüşüm, erişilemeyen bir hisse senedine yatırım yapma fırsatı yarattığı için yatırımcının ilgisini çeker. Artan ilgi hisse senedi fiyatını yükseltebilir. Yanı sıra şirketin finansal analizi ya da büyüme beklentilerinin de yatırımcı açısından tatminkar olması önemlidir. Eğer yatırımcı tatmin olmazsa ilk etaptaki ilgi kısa sürede azalarak hisse senedi fiyatlarında düşüş gözlenir.

İşlem gören tipe dönüşüm süreci şirketin piyasa değeri hakkında net bilgi verir. Borsada işlem görmeye başlayan hisse senetleri sayesinde şirketin değeri piyasa tarafından belirlenmeye başlamış demektir. Bu sürece girmiş şirketin büyüme potansiyeline ve yatırımcı tarafından nasıl algılandığına dikkat etmek gerekir. Olumlu görüşler hisse senetlerinin fiyatlarını artırır. Yönetim kalitesi, sektörel zorluklar gibi çeşitli nedenlerle olumsuz algı oluşan şirketin hisse senedi fiyatları da olumsuz etkilenir.

Kısa vadeli yatırımcılar ve spekülatörler için borsada işlem gören tipe dönüşüm bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Hissenin borsada işlem görmeye başlaması nedeniyle fiyatlarda yaşanan kısa süreli dalgalanmalar, al-sat yapan yatırımcıları harekete geçirebilir. Hızlı alım satım hareketleri hisse senedi fiyatlarında sert yükseliş ve düşüşlere neden olabilir. Borsada işlem gören tipe dönüşümün uzun vadeli etkisini analiz etmek için ise şirketin finansal yapısı, büyüme stratejisi, rekabet avantajı gibi temel finansal faktörlerine odaklanmak önem taşır.