Aralık 2024 Merkezi Bütçe Makro Görünüm Raporu

Merkezi bütçe aralıkta 829 milyar TL açık verirken 12-aylık birikimli açık 2,11 trilyon TL oldu. Aralıkta merkezi bütçe açığı 829 milyar TL, faiz dışı açık ise 754 milyar TL oldu. Geçen yılın aynı ayında bu rakamlar sırasıyla 843 milyar TL ve 800 milyar TL idi. Bu sonuçla, 2024 yıl sonu bütçe açığı 2,15 trilyon TL’lik son OVP projeksiyonuna yakın, 2,11 trilyon TL (GSYH’nin %4,8’i) olarak gerçekleşti.

Aralıkta yüksek bütçe açığının kullanılmayan ödeneklerin yılın son ayında tahakkuk ettirilmesi gibi mevsimsel bir faktöre dayanıyor. Bütçe açığının aralıkta çok yüksek olmasının deprem harcamaları başta olmak üzere yıl içinde kullanılmayan harcama ödeneklerinin yılın son ayında tahakkuk ettirilmesi gibi mevsimsel faktörden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Örneğin, 2024 için kabaca 1,0 trilyon TL olarak öngörülen deprem ödeneklerinin önemli bir bölümünün kaydedildiği “sermaye transferleri” kaleminde ocak-kasım itibarıyla sadece 72 milyar TL’lik kullanım yapılmışken sadece aralıkta 569 milyar TL’lik kullanım olmuş. Bu kullanım aralıktaki bütçe açığının önemli bir kısmını açıklıyor. Hatırlatmak gerekirse, nakit bütçe açığı aralıkta kabaca 320 milyar TL olarak gerçekleşmişti. Aralıkta tahakkuk eden tutarlar 2025 yılı içinde peyderpey kullanıldıkça nakit bütçe açığının yıl içinde aralıka kadar tahakkuk bazlı bütçe açığının üzerinde gerçekleştiğini (2024’te olduğu gibi) göreceğiz.

Aralıkta faiz-dışı harcamalardaki reel gerileme bütçe açığını sınırladı. Vergi gelirlerinde aralıkta yıllık nominal %61, reel olarak da %11 artış gerçekleştiyse de son dönemde artış hızının yavaşlamakta olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin, vergi gelirlerinde 3-aylık ortalama artış hızı (reel) %0 civarında seyrediyor. Bu yavaşlamaya karşın, faiz-dışı harcamalardaki yıllık reel %16’lık gerilemenin bütçe açığını sınırladığını ve bu sayede 2023’ün aralık ayındakinden daha düşük tutarda gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

2024’te hem gelir hem de harcama tarafı OVP projeksiyonlarının altında gerçekleşti. Eylül başında açıklanan OVP projeksiyonlarına göre, vergi gelirlerinin yaklaşık 301 milyar TL, vergi-dışı gelirlerin de 93 milyar TL düşük gerçekleştiği görülüyor. Buna karşın, hükümetin faiz-dışı harcamalarda projeksiyonlara göre 409 milyar TL’lik bir kesintiye giderek bütçe açığını OVP projeksiyonuna yakın tuttuğunu görüyoruz. Bunun dışında, bu sene vergi dışı gelirlerdeki hızlı artışların da bütçe açığını sınırlamada önemli bir etkisinin olduğunu söylemek lazım. Şöyle ki; vergi dışı gelirlerde yıllık nominal %93’lük artış gerçekleşirken sene başındaki 1,02 trilyon TL’nin oldukça üzerinde 1,37 trilyon TL’lik bir gerçekleşme olmuş.

2025 sonunda merkezi bütçe açığı/GSYH oranını %4,0’ün altına çekmek için ek vergilere veya tasarruf paketine ihtiyaç olabilir. Hükümet, son 2 senedir %5,0 civarında seyreden bütçe açığı/GSYH oranının 2025 sonunda özellikle deprem ödeneklerindeki azalmayla beraber %3,1’e düşürüleceğini belirtiyor. 2024’te kabaca 1,0 trilyon TL’lik deprem ödeneğinin 2025’te kabaca 0,6 trilyon TL’ye düşürülmesi öngörülüyor. Dolayısıyla, buradaki azalmanın bütçe açığı projeksiyonundaki düşüşü ancak kısmen açıkladığını ve %3,1’lik hedefin oldukça iddialı olduğunu düşünüyoruz. Mevcut eğilimler altında, 2025 sonunda %4,0 civarında bir gerçekleşme daha olası duruyor. Buna göre, merkezi bütçe açığı/GSYH oranını %4,0’ün altına çekmek için ek vergilere veya tasarruf paketine ihtiyaç olabileceğini değerlendiriyoruz.

Raporumuzun detaylarını buradan inceleyebilirsiniz.