4Ç2024 Büyüme Makro Görünüm Raporu

2021 yılından itibaren GSYH büyümesinin ana motoru olan ancak son iki çeyrekte büyümeye katkısı %1,1 ve %1,7’ye kadar gerileyen toplam iç talebin 4. çeyrekte yeniden ivmelenerek GSYH büyümesine %4,7’lik katkı yaptığını hesaplıyoruz. Bu katkının %3,0’lük kısmı özel tüketim harcamalarından, %1,5’luk kısmı da yatırım harcamalarından kaynaklanırken, kamunun tüketim harcamaları %0,2’lik sınırlı bir katkı vermiş. Büyümeyi sürükleyen bu kalemlerden özel tüketim yıllık %3,9, yatırım harcamaları ise %6,1 büyüme kaydetmiş görünüyor. Özel tüketimin kırılımlarına bakıldığında ise, dayanıklı malların tüketim eğilimindeki yavaşlamanın sürdüğünü (yıllık %3,2’lik daralma), büyümenin büyük ölçüde hızlı tüketim ürünlerini kapsayan dayanıksız mallar grubundan (yıllık %8,7 büyüme) kaynaklandığını söyleyebiliriz. Yatırım harcamalarının alt detaylarında ise, inşaat harcamalarında %9,7’lik, makine-teçhizat harcamalarında %4,2’lik büyüme rakamları görüyoruz, ki bu kalemde önceki 2 çeyrekte %5,6 ve %8,3’lük daralma takip etmiştik. Son çeyrekte ithalattaki ivmelenme (yıllık %1,6’lık artış) ve ihracattaki yavaşlama (yıllık %2,0 daralma) ile birlikte net dış talebin katkısının da 4 çeyrek sonra negatife döndüğünü (%0,8 oranında) hesaplıyoruz. Son olarak, bu rakamlar stok birikimi kaleminin büyümeyi %0,9 oranında aşağı çektiğine işaret ediyor, ki bu kalemin büyümeyi 2020’nin son çeyreğinden itibaren aşağı çektiğini belirtmek lazım.

Kaynak: TÜİK *takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış

Üretim tarafından bakıldığında ise, önceki iki çeyrekte %1,5 ve %2,1 daralma kaydeden sanayi sektörü hafif kıpırdanmayla yıllık %1,4 büyüme kaydettiyse de (çeyreksel %2,6 artış), hizmet sektörleri görece daha güçlü kalmaya devam etti. Ticaret, ulaştırma ve turizm sektörlerini kapsayan ve GSYH’nin kabaca dörtte birini oluşturan oluşan “hizmetler” kaleminde yıllık büyüme %3,2’ye ulaşırken, bilgi ve iletişim ile finansal hizmetler sektörleri de de benzer şekilde %3,2 ve %3,3’lük büyüme performansları sergilemiş. Kamusal hizmetlerdeki büyüme eğilimi ise görece zayıf seyretmeye devam etti (yıllık %1,4 büyüme). Son olarak, inşaat sektörü de deprem harcamaları ve geçmiş yıllardan (2019-2022) düşük baz kaynaklı olarak yıllık %8,7 büyüyerek manşet büyümeye önemli katkı vermiş görünüyor.

Kaynak: TÜİK

Geçmiş raporlarımızda iç talepte TCMB’nin belirttiği gibi kayda değer bir yavaşlama gözlemlemediğimizi belirtmiştik, ki bugünkü GSYH verisinin de bunu teyit ettiğini söyleyebiliriz. 2025 yılı GSYH büyümesine ilişkin tahminimizi halihazırda %2,5 seviyesinde tutmaya devam ediyor olsak da, mevcut eğilimlere dayanarak risklerin yuları yönlü kalmaya devam ettiğini söyleyebiliriz.

Kaynak: TÜİK