2025/1. Çeyrek Büyüme Makro Görünüm Raporu

2021-2023 arası dönemindeki çok hızlı büyüme performansının ana sürükleyicisi olan iç talebin katkısı zayıflamaya devam etse de iç talep ilk çeyrek büyümesine de %2,2 katkı yaparak gene büyümenin temel unsuru oldu. Bu katkının yaklaşık %1,6’lık kısmı özel tüketim harcamalarından, %0,5’luk kısmı da yatırım harcamalarından kaynaklanırken kamunun tüketim harcamaları %0,2’lik sınırlı bir katkı vermiş.

Bu kalemlerden özel tüketim yıllık %2,0 büyürken bunun öncü göstergelerin ima ettiğinden daha zayıf bir performansa işaret ettiğini söyleyebiliriz. Bunun kırılımına bakıldığında da, dengesiz görünümün devam ettiğini söyleyebiliriz. Şöyle ki, son dönemde yavaşlama eğilimindeki dayanıklı mal tüketimi yıllık %6,5 daralırken, büyük ölçüde hızlı tüketim ürünlerini kapsayan dayanıksız mallar grubunda yıllık %7,7 büyüme olduğu görülüyor.

Yatırım harcamalarında büyüme %2,1 olurken alt detaylarında inşaat harcamalarında %6,9’luk büyüme, makine-teçhizat harcamalarında ise %1,8’lik daralma hakim. İthalattaki yıllık %3,0’lük artış ve ihracattaki yavaşlama (yıllık %0) ile birlikte net dış talebin katkısının da %0,6 seviyesinde negatif gerçekleştiğini hesaplıyoruz. Son olarak, bu rakamlar stok birikimi kaleminin büyümeye %0,3’lük sınırlı katkı yaptığı anlamına geliyor, ki bunun 2020’nin son çeyreğinden beri ilk pozitif katkı olduğunu belirtelim.

Kaynak: TÜİK *takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış

Kaynak: TÜİK

Üretim tarafından bakıldığında, ana sektörlerinden sanayi sektöründe önceki çeyreğe göre %0,4’lük artışa karşın, yıllık bazda %1,8 daralmayla son 3 yıldaki zayıf görünümün devam ettiği görülüyor. Ticaret, ulaştırma ve turizm sektörlerini kapsayan ve GSYH’nin kabaca dörtte birini oluşturan oluşan “hizmetler” kaleminde de yıllık büyüme %1,3’e kadar gerileyerek ekonomik aktivitedeki yavaşlamayı teyit ediyor.

Öte yandan, yıllık %6,1 büyüme kaydeden bilgi ve iletişim ile yıllık %4,0 büyüyen idari hizmetler sektöründe güçlü performansın devam ettiği söylenebilir. Son olarak, inşaat sektörünün de deprem harcamaları ve geçmiş yıllardan (2019-2022) düşük baz kaynaklı olarak yıllık %7,3 büyüyerek manşet büyümeye önemli bir katkı verdiğini söyleyebiliriz.

Perakende satışlar ve kredi kartı harcamaları gibi öncü göstergeler Ocak ve Şubat’ta ivmelenen tüketim eğiliminde mart ayı ile birlikte hissedilir bir yavaşlamaya işaret etmişti. Tüketim eğiliminde mayıs ayından itibaren ise yeniden bir hızlanma gözlemliyoruz. Bu canlanmaya karşın, tüketimin geçmiş yıllara göre zayıf seyrettiğini söyleyebiliriz.

Sanayi üretimi ise finansal koşullardaki sıkılık ve özellikle ihracatçı sektörlerin yaşadığı zorluklarla birlikte zayıf kalmaya devam ediyor. Gündeme gelmesi muhtemel kredi teşvikleri yukarı yönlü riskler yaratmakla birlikte, halihazırda 2025 yılı GSYH büyümesinin %2,0-2,5 arasında gerçekleşmesini beklemekteyiz.

Kaynak: TÜİK