Hissedar

Şirketler operasyonlarını finanse etmek, yeni projelere yatırım yapmak, işlerini ve ürünlerini genişletmek için sermayeye ihtiyaç duyar. Borsada listelenen halka açık şirketler ihtiyaç duydukları finansmanı sağlamak için hisse senetlerini halka sunar. Böylelikle hissedarları dahil ederek operasyonlarıyla ilişkili finansal riski dağıtmış olurlar. Her hissedar getiri potansiyeli karşılığında riski kabul ettikleri yatırımlarda bulunarak şirketlerin yüklerini azaltır. Bununla birlikte her özel şirketin hissedar bulmak için halka açık olması gibi bir koşul yoktur. Bazı firmalarda finansal destek aile üyeleri, özel yatırımcılar gibi sınırlı sayıda yatırımcı aracılığıyla sağlanır. Böylelikle şirket mali bilgilerini kamuya açıklamak zorunda kalmamış olur. Bu yazımızda hissedar nedir sorusunu yanıtını; türler, haklar ve sorumluluklar perspektifinden detaylandırdık.

Hissedar olmak, şirketlerde hisse senedi veya pay sahipliği yani kesirli bir mülkiyet anlamına gelir. Şirketin varlıklarıyla kazançlarına ait mülkiyet kişinin satın aldığı hisse oranıyla ilgilidir. Yatırımcı satın aldığı hisse yüzdesi etkiye sahiptir. Büyük hissedarlar genellikle yönetim kurulunu seçme, birleşme veya satın almaları onaylama ve diğer önemli kurumsal konularda oy kullanma hakkı gibi bazı özel hakları elinde bulundurur. Peki sadece hisse satın almak şirket ile ilgili kesirli mülkiyet haklarına sahip olmak anlamına gelir mi? Konuyu hissedar nasıl olunur sorusunu yanıtlayarak açıklamak mümkün.

Borsada şirket senedi satın almak hissedar olmak için ilk adımdır ancak hissedarlık statüsü bazı ek eylemlerle tamamlanır. Hisse senedi satın almak için bir aracı kurumda hesap açmış olmanız gerekir. Hesap açacağınız aracı kurumun lisanslı olması şarttır. Buradaki yatırım hesabınız hisse senedi alım satım için bir platform görevi görür. Hesabı açtıktan sonra yatırım yapmak istediğiniz hisseyi seçmeniz gerekir. Yatırım yapmadan önce şirketin mali durumu, iş modeli, piyasa konumu, büyüme beklentileri gibi konularda geniş çaplı araştırma yapmanız önemlidir.

Doğru hisseyi tespit ettikten sonra satın almaya karar verdiğiniz tutarı belirlemeniz gerekir. Tutar belirlerken haklarınızı gözden geçirebilirsiniz. Oy verme, finansal bilgilere erişim, temettü gibi haklar yatırım tutarınızı belirleyecek önemli kriterler arasındadır. Yatırımınızı yaptıktan sonra aracı kuruluştan gelen tüm bilgileri takip etmeniz gerekir. Böylelikle yatırım performansınızı ölçmüş ve vergi gibi detayları kontrol altında tutmuş olursunuz.

Hissedar hakları nelerdir sorusu sıkça araştırılan konular arasında yer alır. Hissedarların hakları firmanın kuruluş mevzuatıyla tüzük ve yönetim kararlarıyla belirlenir. Dolayısıyla bu haklar şirket ile coğrafi konuma göre değişkendir. Bununla birlikte genel olarak her şirket için yaklaşık aynı olan bazı haklardan söz etmek mümkündür:

• Hissedarların şirket kârının bir kısmını talep etme hakkı vardır. Kârın bir kısmı hissedarlara genellikle temettüler aracılığı ile verilir.
  
  
• Şirketin tasfiyesi durumunda hisse senedi sahipleri türüne göre öncelikli olmak üzere hisse oranına mukabil varlıklar üzerinde hak kazanabilir.
  
  
• Adi hissedarlar oylama yoluyla önemli kurumsal kararlara katılım gösterebilir. Yönetim kurulu seçimlerinde bulunabilir, kurumsal hedef, politika, hisse senedi bölünmeleri gibi farklı konularda oy hakkına sahip olabilir.
  
  
• Hissedarlar yatırım durumlarını değerlendirip bilinçli kararlar vermek amacıyla şirketin finansal durumu, dönemsel raporları, stratejik planları gibi gelişmeler ile ilgili bilgi alma hakkına sahiptir.
  
  
• Şirketin çıkan ek hisse senetlerinde sulanma (dilution) etkisine önlem olarak var olan hissedarların sermayedeki mülkiyet payını koruması için onlara rüçhan hakkı tanınır.

Hissedarlar şirketlerin operasyonel işleyişinden yönetimine kadar birçok konudan sorumludur. Şirketin performansı hakkında bilgi sahibi olmaları, genel kurul toplantılarında oy kullanarak önemli kararlara katılmaları beklenir. Şirketin ve diğer paydaşların uzun vadeli çıkarlarını göz önünde bulundurarak oy haklarını sorumlu bir şekilde kullanma görevleri vardır. Hissedarlar ayrıca şirketin faaliyetlerinde şeffaflık, hesap verebilirlik ile adaleti sağlayarak kurumsal yönetim ilkelerine saygı göstermelidir.

Türkiye'de hissedar sorumlulukları ilgili kanunlar çerçevesinde belirlenir. Finansal tabloların onaylanması, temettü dağıtımı ve yönetim kurulu üyelerinin seçimi gibi önemli konularda oy kullanabilecekleri genel kurul toplantılarına katılmaları gerekir. Hissedarların ayrıca hisseleri için sermaye katkısını ödemek gibi mali yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekir; iyi niyetle hareket etmeli, şirkete veya diğer hissedarlara zarar verebilecek eylemlerden kaçınmalıdırlar. Hissedarlar temettü alma, kurumsal kararlara katılma gibi hakları şirketin sürdürülebilirliği ile büyümesini destekleme görevleriyle dengelemelidirler.

Hisse senetleri aracılığı ile halka açık şirketlerde paya sahip olan hissedarlar ile ortakların bazı farkları vardır. Pratikte bu farkların en göze çarpanı ortağın hisse senedi performansı veya değer artışı dışındaki nedenlerle şirket performansına ilgi duymasıdır. Hissedar fiyat hareketlerine odaklanırken ortaklar şirketin başarısına daha derin ilgi duyabilir. Şirket ortakları ile hissedarlar arasındaki temel farkları aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:

Yatırım yapmak istediğiniz şirketlerin hissedarı olmadan önce kuruluş hakkında tüm bilgilere sahip olmanız gerekir. Uzmanlarımız tarafından yayınlanan rapor, analiz ve bültenler sayesinde şirketler hakkında detaylı bilgi edinebilir; yatırım kararlarınızı risk toleransınız ve hedeflerinize uygun stratejilerinize göre yönlendirebilirsiniz.