Kitle Fonlaması (Crowdfunding) Nedir?

Kitle fonlaması nedir sorusunu basit bir şekilde şöyle yanıtlamak mümkün: Bu fon türü arkadaşlar, aile, müşteriler ve bireysel yatırımcıların kolektif çabasıyla sermaye toplama yöntemidir. Kitle fonlaması, sosyal medya ve kitle fonlaması platformları aracılığıyla çevrimiçi olarak da genişleyen, büyük bir birey havuzunun ortaklaşa gayretinden yararlanır. Kitle fonlaması, esasen işletme finansmanına yönelik ana akım yaklaşımın tam tersidir.

Geleneksel olarak, bir iş kurmak veya yeni bir ürün piyasaya sürmek için sermaye toplamak istiyorsanız, iş planınızı, pazar araştırmanızı ve prototiplerinizi bir araya getirmeniz ve ardından fikrinizi sınırlı bir havuz, zengin bireyler veya kurumlarla paylaşmanız gerekir. Kitle fonlaması kaynakları arasında bankalar, melek yatırımcılar ve risk sermayesi şirketleri yer alır ve seçeneklerinizi gerçekten birkaç önemli oyuncuyla sınırlar. Fon toplama yaklaşımını, geniş uçta siz ve sunumunuzun, kapalı uçta ise yatırımcı kitlenizin olduğu bir huni olarak düşünebilirsiniz. Doğru yatırımcıya veya firmaya doğru zamanda o huniyi yönlendirmeyi başaramazsanız, zamanınız ve paranız boşa gider.

Öte yandan kitle fonlaması platformları o huniyi tersine çevirir. Girişimci olarak size, sunum kaynaklarınızı oluşturmak, sergilemek ve paylaşmak için tek bir platform sağlayarak geleneksel yaklaşımı önemli ölçüde basitleştirir. Kitle fonlamasında fırsatınızı daha fazla ilgili tarafa ulaştırabilir ve işletmenizi büyütmek için bir kolektif çaba oluşturabilirsiniz. Üstelik bu çabanın geniş bir yelpazesi de vardır, sermaye karşılığında binlerce dolar yatırım yapmaktan ilk kez piyasaya sürülen bir ürün veya başka bir ödül karşılığında küçük miktarlarda katkıda bulunmaya kadar.

Kitle fonlaması türleri temelde iki ana başlıkta incelenebilir. Her iki durumda da bir alışveriş söz konusudur. Seçilecek kitle fonlaması türü ile ilgili en doğru kararı vermek, kişilerin hedeflerine ve risk toleranslarına bağlıdır. Yatırımın büyüme potansiyeli ve kaybetme riski yüksekse paya dayalı kitle fonlamasını seçmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Daha az riskle öngörülebilir bir getiri için ise borç kitle fonlamasını seçmek gerekir. Şimdi her bir türü detaylı olarak inceleyelim.

Paya dayalı kitle fonlaması nedir ve nasıl işler, detaylarıyla açıklamak mümkün. Sermaye tabanlı kitle fonlaması olarak da Türkçeye çevrilebilen bu fonlama türünde fon arayan şirketler tekliflerini özel bir çevrimiçi platformda listeler. Liste platformları, şirketleri potansiyel yatırımcılarla buluşturur. Yatırımcılar ilgilendikleri şirketler için platforma göz atar ve bir miktar para yatırır. Karşılığında, yatırımlarına orantılı olarak şirkette hisse (sahiplik) alırlar. Teklif edilen sermaye türü platforma ve şirkete bağlı olarak değişebilir. Bazı yaygın türler arasında adi hisse senedi, dönüştürülebilir tahviller veya kar paylaşım anlaşmaları bulunur.

P2P olarak kısaltılan peer-to-peer kitle fonlaması, Türkçeye borç tabanlı kitle fonlaması olarak çevrilmiştir. Bu fonlama türü bir borçlu ile borç veren arasındaki krediye çok benzer şekilde çalışır ancak bir farkla: Birden fazla borç vereni tek bir borçluyla birleştirmek için çevrimiçi platformlardan yararlanır. Sermaye arayan borçlular, borç tabanlı bir kitle fonlaması platformunda ihtiyaç duydukları miktarı, kredinin amacını ve teklif edilen faiz oranını içeren kredi taleplerini ana hatlarıyla belirten bir profil oluştururlar. Yatırımcılar borçlu profillerine göz atar ve kriterlerini karşılayan kredilere yatırım yapmayı seçer.

Paya ve borçlanmaya dayalı kitle fonlama türleri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili Kitle Fonlaması tebliği kapsamında düzenlenir. Kanun ve Tebliğler ile bu faaliyetlerin temel kuralları belirlenir. Bununla birlikte borçlandırmaya ve paya dayalı kitle fonlaması türleri arasındaki farkları gösteren genel tablo şöyledir:

Yatırımcılar, kitle fonlaması türlerinden herhangi birine veya her ikisine de para koyabilir. Türlerine göre nasıl fonlama yapıldığını sırasıyla şöyle açıklamak mümkün:

Sermaye Tabanlı Kitle Fonlaması:

• Yatırım yapacağınız şirketin yasal olarak faaliyet gösterdiğinden emin olmanız önemlidir ve şirketi tanıtan platformun bilinirliği ile ilgilidir. Ayrıca platformun geçmiş performansları, ücretleri ve yatırımcı korumaları gibi bazı kriterleri göz önünde bulundurmanız da önem taşır.
  
  
• İlginizi çeken şirketleri bulmak için platformun tekliflerine göz atabilirsiniz. Sektör, şirketin gelişim aşaması, yönetim ekibinin deneyimi ve büyüme potansiyeli gibi faktörleri göz önünde bulundurmalısınız.
  
  
• Sadece platformda sunulan bilgilere güvenmek yerine şirketin iş planı, mali durumu ve dahil olan riskleri hakkında araştırma yapabilirsiniz. Şirketin teklif materyallerini dikkatlice okumalı, hisse senedi türü, ilgili hak ve kısıtlamaları netleştirmelisiniz. Yatırımınızı değerlendirmek için uzman bir mali danışman ile çalışabilirsiniz.
  
  
• Yatırım yapacağınız şirketi seçtikten sonra, asgari yatırım tutarınızı netleştirebilir ve fon sağlamak için platformun sürecini takip edebilirsiniz.

Borç Tabanlı Kitle Fonlaması:

• Öncelikle bölgenizdeki saygın P2P borç verme platformlarını araştırabilirsiniz. Platform ücretleri, yatırımcı korumaları ve sunulan kredi türleri (örneğin, ticari krediler, kişisel krediler) gibi faktörleri göz önünde bulundurmanız önemlidir.
  
  
• Borç alan profillerin kredi saygınlığı, alacakları kredinin amacı ve sunulan faiz oranı dahil olmak üzere birçok detayını araştırmalısınız. Borç alan profillerini dikkatlice değerlendirerek güçlü kredi geçmişine ve net geri ödeme planına sahip borçluları bulabilirsiniz.
  
  
• Yatırım yapacağınız krediyi seçtikten sonra fon sağlamak için platformun sürecini takip etmeniz yeterlidir.

Kitle Fonlaması Tebliği’ne göre sadece paya dayalı kitle fonlama faaliyeti yürüten platformlar adı ne olursa olsun bir ivaz karşılığı veya rehin alma yoluyla kredi veya ödünç para verme işlerine aracılık edemezler ve pay dışında herhangi bir sermaye piyasası aracı karşılığında kitle fonlaması faaliyeti yürütemezler. Bununla birlikte halka açık ortaklıklar ile bu ortaklıkları etkileyen firmaların herhangi bir fonlama platformuna başvurması spekülatif bir hareket olarak değerlendirilir. Dolayısıyla bu ortaklık ve firmalar kitle fonlama platformlarına başvuruda bulunamaz. Platforma başvurduğu tarihte henüz karşılanmamış borçlanması olan ihraççılar ve ortakları da kitle fonlamasının şeffaflığı ve güvenilirliğinin korunması nedeni ile BDKF aracılığı ile fon toplayamaz. Tüm bu önlemler yatırımcının korunması açısından önemlidir. 

Kitle fonlaması yatırımcısı olmak istiyorsanız şu potansiyel avantajlara sahip olabilirsiniz:

• Erişilebilirlik: Genellikle günlük yatırımcıların ulaşamayacağı girişimlere ve projelere yatırım yapmanızı sağlar.
  
  
• Daha Düşük Yatırım Tutarları: Geleneksel yatırım seçeneklerine kıyasla daha küçük meblağlarla yatırım yapmaya başlayabilirsiniz.
  
  
• Yüksek Getiri Potansiyeli: Başarılı projeler, özellikle hisse senedi kitle fonlamasıyla önemli finansal getiriler sağlayabilir.
  
  
• Portföy Çeşitlendirmesi: Riski azaltmak için yatırımlarınızı hisse senetleri ve tahvillerin ötesine yaymanız mümkündür.
  
  
• Doğrudan Etki: Potansiyel olarak getiri elde ederken önemsediğiniz nedenleri destekleyebilirsiniz.

Kitle fonlamasının yatırımcılar için olası dezavantajları şöyledir:

• Yüksek Risk: Başarısız girişimler nedeniyle yatırımınızı kaybedebilirsiniz.
  
  
• Likit Olmayan Yatırımlar: Yatırımınızla uzun süre sıkışıp kalabilirsiniz.
  
  
• Daha Az Düzenleme: Yatırımcı korumaları geleneksel yatırımlara göre daha zayıf olabilir.
  
  
• Doğru ve Detaylı Araştırma: Sunulan tüm bilgiler güvenilir olmayabilir.
  
  
• Dolandırıcılığa Dikkat: Tüm projeler meşru değildir.

Tüm bu risklerin farkında olarak ve yatırımlarınızı yayarak kitle fonlamasına dikkatli yaklaşabilir ve bilinçli kararlar alabilirsiniz.

Yatırımlarınızı farklı platformlarda değerlendirmeden önce platformun güvenilirlik, sürdürülebilirlik ve deneyim konusunda sağlam altyapısı olup olmadığına bakmanız önemlidir. Platformun risk toleransınıza göre özelleştirilmiş stratejiler oluşturması da gerekir. Gedik Yatırım, çeyrek asrı aşkın deneyimi ve uzman kadrosu farklı yatırım alanlarını keşfederken doğru, disiplinli ve kişiselleştirilmiş destekleri ile her zaman yanınızda. Dakikalar içinde hesap açın ve yatırım yolculuğunuza şimdi başlayın.