Gig Ekonomisi Nedir?

Gig ekonomisi, kısa dönem bağımsız çalışanların ve geçici pozisyonların yaygın olduğu serbest piyasa sistemine verilen isimdir. Geleneksel literatürde bir müzisyen veya grubun canlı performansı olarak tanımlanan gig nedir ve modern iş hayatına nasıl entegre edilmiştir daha yakından bakalım. Modern iş dünyası büyük bir ekosistem ise çalışanlar bu ekosistemin canlı performans gerçekleştiren bölümüdür. Birbirinden farklılaşan çalışma şekilleri de farklı birer canlı performans olarak düşünülebilir. Gig de bir şirkete bağlı olmadan çalışan insan grubunun performansıdır. Gig serbest çalışmanın bir şekli olarak kısa vadeli, esnek bir iş veya proje anlamına gelir. Bu tanımlamada serbest çalışan, ofis mesai saatlerinden ve lokasyondan bağımsız kişidir. Bu kişilerin yarattığı ekonomiye de gig ekonomisi adı verilir.

Gig economy nedir sorusunun yanıtını araştırıyorsanız sıklıkla freelance sistemi ile karıştırıldığını görebilirsiniz. Freelancer’lar ve gig’ler bağımsız yükleniciler olarak çalışırlar ve hizmetlerini müşterilere proje bazında sunarlar ancak işlerinin kapsamı ve çalışma biçimleri önemli ölçüde farklılık gösterir.

Freelancer’lar genellikle haftalar, aylar ve hatta yıllar süren uzun vadeli, proje bazlı çalışmalarla meşgul olurlar. Müşterilerle sürekli ilişkiler kurarlar ve aynı anda birden fazla proje üzerinde çalışabilirler. Öte yandan gig çalışanları kısa vadeli, işlemsel görevleri çok az veya hiç süreklilik beklentisi olmadan gerçekleştirme eğilimindedir. Geçici görevleri ellerindeki iş boyunca sürer. Freelancer’lar ile gig çalışanlar arasındaki bir diğer ayrım, sahip oldukları bağımsızlık derecesinde yatmaktadır. Freelancer’lar programlarını belirleyip, ücretlerini müzakere ederek işlerini sıfırdan kurarken esnek çalışanlar platform çerçevesinde faaliyet göstererek kendilerini fırsatlarla buluşturmak için ona güvenirler. Gig çalışanları esneklik ve çeşitliliğin tadını çıkarır ancak gelir fırsatları platformun yapısına ve çalışana olan talebe bağlıdır.

Yapay zeka ve esnek çalışma modelleriyle gig ekonomisi son zamanlarda sılıkla karşımıza çıkan bir terim. Gig ekonomi, hem işçiler hem de işverenler için faydalı ve sürdürülebilir bir model sunuyor. Gelecekte daha fazla insanın bağımsız çalışmayı tercih edeceği ve şirketlerin proje bazlı uzmanlardan yararlanacağı düşünülüyor.

Gig ekonomi esnekliği ve yeni iş imkanlarıyla dikkat çekse de düzenleme ve çalışan koruma gibi etik endişelerin gölgesinde kalıyor. Tüm bu endişeler, gig ekonomisinin sürdürülebilirliğini ve adil bir işgücü piyasası oluşturma potansiyelini sorguluyor.

Gig ekonomisi, sadece geleneksel iş-işçi ilişkisinin sınırlarını aşan yeni bir çalışma şekli değil, aynı zamanda etik ve sosyal açıdan önemli bir dönüşümü de beraberinde getiren bir sistemdir. Bu dönüşüm, tüm paydaşların (hükümetler, platformlar, çalışanlar ve sivil toplum) katılımı ve iş birliği ile adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmelidir.

Dünyadaki çalışan nüfusun üçte birini oluşturan ve önümüzdeki beş yıl içinde brüt hacmin 500 milyar dolara ulaşması beklenen esnek çalışma modelinin birçok farklı avantajı ve dezavantajı bulunur.

Araştırmalara göre gig modeliyle çalışan bireylerin %79'u geleneksel işlerde çalıştıklarına göre daha memnun. Bunun en önemli nedeni gig avantajlarında gizli:

• Esneklik: Geleneksel çalışanların aksine gig çalışanları, yapacakları projenin türü, ne zaman, nasıl ve nerede yapacakları konusunda daha fazla esnekliğe sahiptir. Dolayısıyla çok daha sağlıklı bir iş-yaşam dengesi kurarlar.
  
  
• Bağımsızlık: Esnek ekonominin övgüye değer bir diğer özelliği de, kimsenin arkasını kollamadan işlerini kendi şartlarına ve hızına göre tamamlama bağımsızlığıdır.
  
  
• Düşük bağlılık: Bir gig çalışanının işten ayrılıp başka bir yerde çalışmaya başlaması oldukça kolaydır.
  
  
• Monotonluk Yok: Gig çalışanlarının tamamlaması gereken çeşitli işler olabilir, üstlendikleri her proje veya görev farklıdır, bu da işi ilginç kılar.
  
  
• Ödeme: Gig çalışanı ücret belirleme konusunda da geleneksele göre daha bağımsızdır. Ücreti işin niteliğine göre belirlerken ek sosyal haklar alamadıkları için bu ücreti artırabilirler.

Esnek ekonominin tonlarca artısı olmasına rağmen, işi zorlaştıran birkaç eksisi de yok değil. Birçok kişinin bu çalışma metodunu tercih etmemesinin en önemli nedenlerini ise şöyle sıralayabiliriz:

• Sosyal Haklar ve Güvence Eksikliği: Esnek çalışan tam zamanlı bir çalışan değildir. Dolayısıyla geleneksel çalışanlara göre bazı avantajlardan faydalanamaz.
  
  
• Yalnızlık: Serbest çalışanlar veya bağımsız yükleniciler ofise gitmezler ve ilginç bulabilecekleri sosyal etkinliklerden uzaktırlar.
  
  
• Daha Fazla Stres: Gig çalışanları bir sonraki işlerini bulmak veya mevcut işlerindeki hoş olmayan değişikliklere hazırlanmak için her zaman tetikte olmak zorundadır.
  
  
• Vergiler ve Giderler: Sigorta ve diğer zorunlu ödemeleri gig çalışanının kendisi yapmak zorundadır. Ayrıca bilgisayar, akıllı telefon ve araba gibi işle ilgili ekipmanların satın alınmasından da gig çalışanı sorumlu olur.

İş piyasaları açısından gig ekonomisinin avantajları şöyle sıralanabilir:

• Genç İşsizliği Azaltma ve Ekonomiyi Güçlendirme: Gig ekonomisi deneyim kazanmak ve işgücü piyasasına giriş yapmak için kullanılabilecek, esnek bir platformdur. Yeni iş imkanları yaratarak işsizliği azaltır ve girişimciliği teşvik eder.
  
  
• Şirketlere Dinamiklik ve Pazar Payı Genişletme: Şirketler ihtiyaç duydukları alanlara odaklı olarak işgücü bulabilir, uzun vadeli personel alımından tasarruf eder.
  
  
• Yeni Girişimleri Destekleme: Yeni girişimcilerin daha az sermayeyle iş kurmaları ve geliştirmeleri gig ekonomisiyle çok kolaydır. İhtiyaç duyulan alanda hızlı şekilde bulunan esnek işgücü işe alım ve personel maliyetleri riskini de azaltır.

İş piyasaları açısından gig ekonomisinin bazı dezavantajları da vardır:

• Çalışan Bağlılığı ve Verimlilik: Kısa vadeli ve geçici işler motivasyonu düşürür ve bu da verimliliği olumsuz etkileyebilir.
  
  
• Yasal Gri Alanlar: Net olmayan çalışma hakları ve sorumluluklar gibi alanlar nedeniyle uyuşmazlık ve yasal sorunlar yaşanabilir.
  
  
• Serbest Çalışma Ekosistemi: Tam olarak oturmayan altyapı ve düzenlemeler nedeniyle iş bulma ve takip etme zorlukları yaşanabilir.
  
  
• Şirketler için Yatırım: Gig ekonomisine uyum için iç süreçlerde değişiklik yapılması gerekir. Bu da yeni altyapı ve sistemler kurmak için yatırım yapılması anlamına gelir.

Gig ekonomisi, yapay zeka teknolojileri ve hibrit çalışma modellerinin benimsenmesi ile birlikte değişiyor. Bu değişim, esnekliği ve güvenceyi korumak için ise bazı adımlar gerekiyor:

• Yapay Zeka Entegrasyonu: İşleri otomatikleştirmek, verimliliği artırmak ve iş bulma/eşleştirmeyi kolaylaştırmak için yapay zeka teknolojileri kullanılmalı.
  
  
• Dijital Trendleri Takip: E-ticaret, bulut bilişim ve sosyal medya gibi alanlardaki trendleri takip ederek yeni beceriler kazanmak ve yeni iş imkanları yakalamak önemli.
  
  
• Çalışan Odaklı Uygulamalar: İş bulma, zaman yönetimi, iletişim ve ödeme gibi konularda yardımcı olacak özel uygulamalar geliştirilmeli.
  
  
• Güvenlik ve Hukuk: Sosyal güvenlik, sağlık sigortası ve emeklilik hakları gibi konularda yasal düzenlemeler yapılmalı.

Küresel ve yeni ekonomi modelleri ile sektördeki şirketlerin yatırım açısından değerlendirilmesi de önem taşır. Geleceğin iş modellerine olumlu bakan şirketleri öğrenmek, yatırımınızı doğru şekilde yaparak pozitif tarafta kalmak için önemli.

En değerli yapay zeka hisselerini öğrenmek için yazımızı okuyabilirsiniz.