Üçgen Formasyonu

Finansal piyasalarda doğru adımlar atmak, fiyat hareketlerini anlamak ve gelecekteki olası trendleri tahmin edebilmekle mümkün olur. İşte bu noktada teknik analiz yatırımcılar için vazgeçilmez bir araç haline gelir. Fiyat hareketlerini grafikler ve desenler aracılığıyla inceleyen teknik analiz, belirli formasyonlar sayesinde gelecekteki fiyat eğilimleri hakkında değerli ipuçları sunar.

Bu formasyonlardan biri olan üçgen formasyonu, devam eden bir trendin sürebileceğini ya da yön değiştirebileceğini işaret eden güçlü bir göstergedir. Üçgen formasyonları, fiyat hareketlerindeki sıkışma alanlarını grafik üzerinde görselleştirir ve yatırımcılara strateji oluşturma konusunda rehberlik eder.

Bu yazımızda üçgen formasyonunun türlerini, nasıl tanımlandığını ve işlem stratejilerinde nasıl kullanıldığını detaylıca inceleyeceğiz.

Teknik analiz üçgen formasyonu mevcut trendin devam edeceğini gösteren grafik desenidir. Desen, piyasadaki dönüşlerin tespit edilmesine yardımcı olduğu için önemlidir. Formasyon fiyatların belirli süre boyunca daralan aralıkta hareket etmesiyle oluşur. Oluşum fiyatların giderek daha düşük zirveler yapması veya daha yüksek dipler oluşturması ile başlar. Düşen veya yükselen trend çizgileri içinde hareket eden alıcı - satıcı mücadelesi zamanla dar fiyat aralığında sıkışarak konsolidasyona ulaşır. Fiyatların üçgenin sınırlarını kırmasıyla sonlanan formasyon genellikle güçlü bir hareketin başlangıcı olarak yorumlanır.

Üçgen formasyonu türleri yükselen, alçalan ve simetrik olmak üzere üç tanedir. Yükselen üçgen formasyonu yukarı yönlü kırılmayı öngören boğa formasyonudur. Alçalan formasyon ise aşağı yönlü kırılmayı öngören ayı formasyonudur. Fiyat hareketinin giderek daraldığı simetrik üçgenlerde ise yukarı veya aşağı olmak üzere her iki tarafa da kırılma takip edilebilir.

Yükselen formasyonda desen kendini tamamlarken menkul kıymetin fiyatının daha da yükseleceğini gösterir. Yükselen üçgen formasyonundaki desen iki trend çizgisiyle oluşturulur. Üst çizgi üçgenin tepesi boyunca düzdür. Fiyat çizginin üzerine çıktıktan sonra yükseliş trendinin başladığını veya devam ettiğini gösteren direnç noktası görevindedir. Üçgenin fiyat desteğini gösteren alt çizgisi yükseliş eğilimindedir. Üçgene yükseliş karakteristiği kazandıran bu konfigürasyondur ve fiyatları düşürmeye çalışan satıcıların giderek daha başarısız olduğu şeklinde yorumlanır. Genel düşüş trendi yaşanan piyasada yükselen üçgen örüntüsü oluşabilir.

Alçalan üçgen deseni yükselenin tam tersidir. Desen iki trend çizgisi oluşturur ancak bu kez destek çizgisi düz, direnç çizgisi ise aşağı doğru eğimlidir. Uzun vadeli yükseliş trendi sırasında ortaya çıkan alçalan formasyonu da tıpkı yükselen gibi piyasa değişiminin sinyali olarak algılanır. Alçalan üçgen formasyonu bir menkul kıymetin fiyatı düştüğünde ve daha sonra destek çizgisinden sıçrayıp yükseldiğinde gelişir. Bununla birlikte yukarı yönlü fiyat hareketi girişimleri, bir öncekinden daha az başarılı olur, son süreçte piyasayı satıcılar kontrol altına alarak fiyatları üçgenin destek alt çizgisinin aşağısına iter. Yatırımcılar alçalan formasyonun oluşumu sırasında ulaşılan en yüksek fiyatın biraz üzerine yerleştirilen stop-loss emriyle aşağı yönlü kırılma anında satış yapabilir.

Simetrik formasyon menkul kıymetin işlem aralığı giderek daraldıkça kademeli olarak yükselen destek ve alçalan direnç çizgilerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Tipik görünümde fiyat iki trend çizgisi arasında hareket eder, sonunda kırılarak sürdürülebilir trend oluşturur. Simetrik üçgen formasyonun kırılması ile oluşan momentum, gelecekteki trend yönünün güçlü sinyali olarak kabul edilir.

Varlığın fiyat hareketi grafiğinde destek noktaları birleştirerek destek çizgisi, direnç noktalarını birleştirerek direnç çizgisi oluşturmak üçgen formasyonu nasıl tespit edilir sorusunun ilk aşamasıdır. Trend çizgilerini çizerken grafikteki en yüksek tepe noktalarının birbiriyle, en düşük dip noktalarının birbiriyle birleştirilmesi önemlidir. Çizgiler hipotetik bir noktada birleşerek üçgen oluşturuyorsa bu desende formasyondan söz etmek mümkündür. Yükselen üçgende direnç çizgisi yatay, alçalan üçgende ise destek çizgisi yataydır. Simetrik desende ise her iki çizgi birbirine yaklaşır.

Yatırımcılar hedefleriyle risk toleranslarına göre çeşitli üçgen formasyonu işlem stratejileri uygular. Hareket ölçümü stratejisi, hedef kırılma fiyatını tahmin etmek için üçgenin yüksekliğini kullanır. Desen boyutuna göre fiyat hareketinin büyüklüğü tahmin edilerek potansiyel işlem fırsatları analizinde kullanılır. Bunun için öncelikle iyi tanımlanmış üçgen deseni belirlenir. Üçgenin yüksekliğine karşılık gelen, destek - direnç çizgileri arasındaki dikey mesafe ölçülür. Boğa piyasası için kırılma gerçekleştiğinde kırılma fiyatı üçgenin yüksekliğine eklenir. Ayı piyasasında ise çıkarılır. Böylelikle potansiyel hedef fiyatı tahmin edilmiş olur.

Üçgen desenlerini önceki günün işlem aralığına göre hesaplamak için pivot noktaları stratejisi kullanılır. Formasyon, önceki günün işlem aralığına ait destek - direnç seviyeleri olan pivot noktaları ile birleştirilir. Pivot fiyat seviyeleri, yatırımcının giriş noktasını belirlemesine; kopuş gücü ile yön eğilimini doğrulamasına yardımcı olur. Bu strateji için öncelikle üçgen deseni belirleyerek mevcut işlem günü için pivot noktalarını çizmek gerekir. Üçgenin kopuşunun pivot noktası seviyesiyle çakışması beklenir. Destek veya direnç seviyesiyle çakışması kopuş sinyalini güçlendirebilir. Yatırımcılar, kırılma yönüne bağlı olarak pivot noktası seviyelerini potansiyel hedef veya giriş noktası olarak kullanabilir.

Çoklu üçgen formasyonu kombinasyonları trend tanımlanması ile potansiyel kazanç analizini desteklemek için kullanılır. Yatırımcı grafik üzerinde çoklu üçgenlerin birleşmesini aramak için öncelikle, günlük gibi yüksek zaman diliminde üçgeni belirler. Daha sonra, örneğin 4 saatlik gibi, düşük zaman diliminde başka bir üçgenin oluşumunu arar. Büyük desen içindeki küçük örüntüler sürdürülebilir hareket için güçlü sinyal olabilir.

Üçgen desenlerini Bollinger bantları ile kullanmak mümkündür. Grafikte belirlenen desen üzerine Bollinger bantı konulur. Üçgen tepe noktasına yaklaşırken Bollinger bantlarında daralma aranır. Bant dışına çıkan fiyat hareketiyle doğrulanmış kırılma, aynı yönde işleme girmek için güçlü sinyal olabilir.

Formasyonu ADX indikatörü ile birlikte kullanmak da mümkündür. 0 ile 100 arasında değişen trend gücü göstergesi olan ADX arttığında formasyondan kopuşun güçlü olduğunu ayrıca devam etme olasılığının yüksek olduğunu doğrulayabilir. Formasyonun oluşumu sırasında düşük ADX, kopuştan sonra da yükseliyorsa artan trendin gücünü gösterebilir.

Parabolic SAR indikatörü de üçgen formasyonu ile kullanılabilen pratik bir göstergedir. İndikatör fiyat yönündeki olası geri dönüşleri işaret etmek için fiyatın üzerine veya altına noktalar yerleştirir. Fiyat desen dışına çıktığında Parabolic SAR noktalarının konumu trendin yönünü doğrular. Örneğin kırılmadan sonra fiyatın altındaki noktalar yükseliş trendini gösterir ve bunun tam tersi de geçerlidir.

Üçgen grafik desenleri teknik analizde temel araçlar olmasının yanı sıra bazı avantaj ve riskler de barındırır. Üçgen formasyonu avantajları arasında şunlar sıralanabilir:

• Trend Göstergeleri: Trendin devamı ya da kırılmasına dair belirgin potansiyel sinyaller sağlayarak stratejik karar almada yardımcı olur.
  
  
• Tanımlı Giriş Çıkış Noktaları: Kırılma noktaları, net giriş çıkış seviyeleri sunarak hassas işlem planlamasını kolaylaştırır.
  
  
• Etkili Risk Yönetimi: Yatırımcı, desen sınırlarının hemen dışına stop-loss emri koyarak potansiyel kayıpları önleyebilir.

Bazı üçgen formasyonu riskleri de şöyledir:

• Yanlış Kırılmalar: Fiyatlar bazen desenin trend çizgilerini ters yönde kırarak potansiyel kayıplara yol açabilir.
  
  
• Piyasa Gürültüsü: Öngörülemeyen fiyat dalgalanmaları desenin güvenilirliğini bozarak gelecekteki hareketleri doğru şekilde öngörmeyi zorlaştırabilir.
  
  
• Yatırımcı Psikolojisi: Yatırımcı diğer teknik göstergeleri ya da piyasa temellerini dikkate almadan sadece üçgen desenlere güvenerek riskli işlem yapabilir.

Yatırımlarınızda formasyonlar ve diğer teknik analiz araçlarını kullanmanız hedefleriniz açısından önemlidir. Diğer teknik analiz araçlarıyla ilgili bilgi almak için Teknik Analizin Tanımı ve Temelleri yazımıza göz atabilirsiniz.

Kaynakça

https://corporatefinanceinstitute.com/resources/career-map/sell-side/capital-markets/triangle-patterns/

https://www.investopedia.com/articles/technical/03/091003.asp#