Melek Yatırımcı Nedir? Nasıl Bulunur?

Melek yatırımcı kavramı kendi sermayesi ile girişimcilerin projelerine destek olan kişi veya gruplara verilen isimdir. Bu yatırımcılar işi kurmak veya geliştirmek isteyenlere sermayenin yanı sıra deneyim ve network sağlayan mentorlardır. Yatırım yapılırken genel olarak start-up şirketler tercih edilir. Melek gruplarının diğerlerinden farkı, yaptıkları yatırımın risk sermayesi finansmanından daha düşük miktarlarda olması ve girişimciye özel, kişisel bir yaklaşım benimsemeleridir. Böylelikle hem girişimcilerin projelerini hayata geçirmesine destek olur hem de yatırım yaparak kâr etme fırsatı bulurlar.

Girişimciler yapmayı düşündükleri işe dair finansal, sosyal ve kimi zaman da psikolojik desteğe ulaşmak için melek yatırımcı arayışına girerler. Bu sabır isteyen zor bir sürece dönüşebilir. Girişimcinin bu konuda hem kendi bağlantılarını hem de ikinci ve üçüncü derece bağlantıları göz önünde bulundurması gerekir. Bununla birlikte kişisel bağlantılar kimi zaman vakit ve emek kaybına yol açar. Bir melek yatırımcı bulmanın en kısa ve pratik yolu onların bulunduğu yerlere dâhil olmak ve buralar üzerinden bağlantı kurmaktır. Peki bu kişi ve grupları nerede aramak gerek? 

Melek yatırımcılara ulaşmak için internet üzerinden farklı birçok ağa katılmanız mümkün. Çalışma dünyasının vazgeçilmez sosyal medya platformu Linkedin aracılığı ile melek yatırımcı ağları ve kişilere ulaşmayı deneyebilirsiniz. Bununla birlikte Türkiye’de Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından onaylanmış TR Angels, Galata Business Angels ve LabX gibi melek yatırım ağlarına projelerinizi gönderebilirsiniz.

Yurt içi ve yurt dışında olmak üzere yılın belirli dönemlerinde çeşitli yarışmalar düzenlenir. Bu yarışmalarda projelendirilmiş fikirler ve girişim aşamasına gelmiş projeler sunulur. Yarışmalar yaş, cinsiyet, projenin konusu gibi çeşitli kategorilere ayrılır. Her kategoride belirlenen özel kurallarla gelen projeler değerlendirilir. Yarışmanın sonunda derece alan projelerin sahipleri, projelerle ilgilenen melek yatırımcılar ile bağlantıya geçme şansı elde edebilir. Siz de bu yarışmalara katılarak projenizi daha fazla kişiye anlatabilir ve derece alarak avantaj kazanabilirsiniz.

Girişimciler, projelerinin yer aldığı sektöre dair çeşitli fuar ve etkinliklere katılarak da melek yatırımcılara ulaşabilirler. Bu özellikle sosyal ağı güçlendirmek için sıkça kullanılan bir yöntemdir. Melek yatırımcıların network’ündeki kişi ve kurumlar ile bağlantıya geçerek yatırımcıya ulaşmak için de bu tarz etkinlikler idealdir. Fuarlarda sektörel konuşmalar ve konferanslar da düzenlenir. Bu konferanslarda konuşmacılarla doğrudan iletişime girerek bir başlangıç yapabilirsiniz.

Sektörel periyodik yayınlar, çalışma ve finans dünyası dergileri gibi kaynaklar melek yatırımcı arayan girişimciler için oldukça faydalıdır. Bu dergilerde genel olarak yatırım fırsatları, girişimcilik hikayeleri ve sektördeki trendler hakkında bilgiler bulunur. Melek yatırımcılar da genellikle bu dergileri takip eder. Melek yatırımcı arayan girişimciler, bu dergileri düzenli olarak takip ederek sektördeki önemli isimlerle, potansiyel yatırımcıları belirleyebilir. Ayrıca bu dergiler sayesinde melek yatırımcıya ulaşmayı kolaylaştıracak güncel etkinlik, fuar ve konferanslar hakkında da bilgilenmek mümkün olur. Bunun yanı sıra dergi yazar ve editörleri ile bağlantıya geçerek kendi projenizi haber yaptırmayı deneyebilir, melek yatırımcıların sizi dergi diğer yayınlar aracılığı ile tanımasını sağlayabilirsiniz.

Melek yatırımcı arayan girişimciler hem tavsiyeler almak hem de ilgili bağlantılarını kurup geliştirmek için yatırım şirketleri ile bağlantıya geçebilir. Melek yatırımcılar genellikle yatırım şirketlerine bağlı olarak yatırım yaparlar. Bunun yanı sıra ilgili şirketler aracılığı ile girişimcilere ulaşabilirler. Dolayısıyla girişimciler bu şirketlerin web siteleri üzerinden aradıkları melek yatırımcılar veya bağlantıları hakkında bilgi alabilirler. Ayrıca yatırım şirketleri girişimcilere danışmanlık hizmeti de sunar. Girişimciler bu hizmetlerden faydalanarak melek yatırımcı bulma sürecini hızlandırabilir.

Melek yatırımcılara ulaşmak için kişisel ilişkileri kullanmak ve bir ağ oluşturmak da mümkün. Start-up projesine sahip kişiler girişimlerinin olduğu sektördeki yöneticiler ve liderlerle bağlantı kurmak için kendi kişisel ilişkilerini kullanabilir. Eğer çevrenizde sizi melek yatırımcılara ulaştıracak kişiler yoksa yeni bir ağ oluşturabilirsiniz. Bunun için öncelikle melek yatırımcıların ilgilendiği sektörleri ve yatırım tercihlerini araştırmanız, etkili iletişim kurabileceğiniz organizasyonlara katılmanız, sosyal medyada görünür olmanız avantaj kazandırabilir. Kendi kişisel ağınızı oluşturup geliştirirken iletişiminizde samimi ve güvene dayalı bir ton kullanmanız önem taşır.

Melek yatırımcıların üye olduğu sivil toplum kuruluşları girişimciler için oldukça faydalı olabilir. Bu dernekler farklı etkinlikler organize edip yarışmalar düzenler; eğitim verir ve network oluşturma avantajı sağlar. İş fikirlerinizi sunabileceğiniz, danışmanlık alabileceğiniz ve potansiyel yatırımcılarla tanışabileceğiniz dernekler farklı özelliklere sahiptir. Dolayısıyla hangi derneğin sizin için daha fazla avantaj sağlayacağını araştırmanız önem taşır.

İş ve kariyer danışmanları girişimcilere ve işlerini geliştirmek isteyen kişilere yatırımcı bulma konusunda destek sağlayabilecek profesyonellerdir. Melek yatırımcı bulmak için de danışmanlardan faydalanmak mümkün. Çünkü iş ve kariyer danışmanları genel olarak yatırımcı ağlarına ve melek yatırımcılara kolaylıkla ulaşabilir. Bununla birlikte danışmanlar iş planınızı, projenizi ve yol haritanızı gözden geçirir, yapacağınız sunumu iyileştirir ve doğru yatırımcılarla bağlantı kurmanızı sağlar. Özellikle melek yatırımcıların ilgisini çekebilecek sunumlar hazırlamak konusunda danışmanlardan rehberlik alabilirsiniz. Böylelikle girişiminize finansal destek bulma sürecini daha etkili ve verimli hale getirebilirsiniz.

Sosyal medya stratejik ve doğru kullanıldığında melek yatırımcı bulmak için oldukça faydalıdır. Bu özellikle görünürlüğünüzü artırır, iletişiminizi güçlendirir ve sizinle ilgili güvenilir bir algı oluşturur. Linkedin gibi profesyonel ağlar melek yatırımcılarla iletişim kurmanın etkili yolları arasında yer alır. Bununla birlikte tıpkı iş ve finans dergilerinde olduğu gibi profesyonel çevrimiçi platformlarda da kendinizi ifade eden doğru paylaşımlarla melek yatırımcıların ilgisini çekebilirsiniz. Yaptığınız yayınların ve tüm paylaşımlarınızın şeffaf, ilgi çekici ve güvenilir bir marka imajı vermesi önem taşır.

Varlıklı iş insanları ile bağlantı kurarak onları melek yatırımcı olmaya ikna etmek mümkün. Daha önce hiç melek yatırımcı olmamış kişilere böyle bir iş birliğinin avantajlarını anlatarak onları ikna edebilirsiniz. Bununla birlikte tüm varlıklı insanlar bu tarz yatırım yapmayı kabul etmeyebilir. Doğru bir iletişimle bu iş insanlarına ulaşabilir, projeniz hakkında bir sunum yapabilir ve sizin network’ünüze destek olmasını isteyebilirsiniz. 

Melek yatırımcılar girişimlerle bireysel olarak ilgilenir. Dolayısıyla hepsinin birbirinden farklı özellikleri bulunabilir. Bununla birlikte bu tarz yatırım yapan kişilerin ortak yanlarını şöyle sıralamak mümkün:

• Melek yatırım yapan kişiler risk ve yatırım sermayesi gibi kavramların dışında, kararlarını sadece kişisel düşüncelerine, deneyimlerine ve kurdukları güvenli iletişime göre verirler.
• Start-up aşamasındaki projelere yatırım yapmayı tercih eden melek yatırımcılar, girişimcilerle kurdukları iletişimde daha yakındırlar. Bu kimi zaman girişimciye mentorluk desteği vermek gibi avantajlar da sağlar.
• Melek yatırımcılar yatırım yaparken ortak fon yerine bireysel olarak oluşturdukları birikimi kullanır. Buna kişisel mal varlıkları da dahil olabilir.
• Bu tür yatırımcılar finansal kaynak sağladıkları girişimlerin belli bir hissesini satın alır veya şirkete ortak olabilirler.
• Melek yatırımcılar deneyimli iş insanlarıdır. Genel olarak girişimciliği seven ve güçlüklerden yılmadan var olmuş kişilerdir. Bu nedenle kişisel yatırımını kullandığı start - up projede mentorluk yapmaya da gönüllü olurlar.

Kişilerin melek yatırımcı olmaya karar vermeden önce gözden geçirmesi gereken avantaj ve dezavantajlarından bazılarını şöyle sıralamak mümkün:

Melek yatırımcıların daha proje aşamasındaki girişimlere yatırım yapmasının ardında maddi ve manevi getiriler elde etme beklentisi bulunur. Manevi getiriler arasında genç girişimcilere yardımcı olmak, ilgilendikleri sektörün bileşenlerinden biri olmaya devam etmek, yeni sosyal bağlar kurmak gibi duygusal ve sosyal tatminler sayılabilir. Bu birçok melek yatırımcı açısından en az maddi getiri kadar önem taşır.

Bununla birlikte melek yatırımcıların herhangi bir yatırımdan elde ettiği getiri, finansal değer ifade eder. Yatırımdan sağlanan pozitif getiri, şirkete yapılan yatırım miktarı ile yatırımdan çıkış zamanındaki değer arasındaki fark olarak tanımlanabilir. Melek yatırımcılar genel olarak yatırımlarından 5 yıllık vadede getiri elde etmeyi bekler. Bu getiriyi de çoğunlukla “yatırılan sermayenin katları” olarak tarif ederler.

Girişimcilere finansal kaynak yaratmak ve iş dünyasında mentor olmak isteyen kişiler ile ilgili ilk yasal düzenlemeler Şubat 2013’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Böylelikle melek yatırımcı kriterleri, yatırımla ilgili kurallar ve yatırımın sonlandırılması ile ilgili şartlar yasal mevzuata uyumlandırılmış oldu.

Aslında resmi yayınlarda “melek yatırımcı” yerine “Bireysel Katılım Yatırımcısı” tanımlaması kullanılır. Bu yatırımcılara devlet tarafından bir lisans verilmektedir. Bu lisans Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın kriterlerini karşılayan bireysel katılım yatırımcılarına devlet desteğinden faydalanabilmeleri için verilir. Devlet tarafından “melek yatırımcı” olarak tanımlanabilmek için iki önemli kriter bulunur. Bunlardan ilki yüksek gelir veya servete sahip olmak, ikincisi ise tecrübeli yatırımcı tanımlamasını karşılamaktır.

Yüksek gelir veya servete sahip yatırımcıların, lisans almadan önceki iki takvim yılında beyan ettikleri gelir kaynaklarının toplamının her yıl başına 200 bin TL ve üzeri olması gerekir. Bunun yerine kişi melek yatırımcı olmak için başvuru yaptığı anda sahip olduğu her türlü menkul ve gayrimenkul varlıklarından oluşan kişisel servetinin toplam değerinin 1 milyon TL ve üzerinde olması gerekir. Halihazırda içinde oturulan konut, ipotekle alınmış kredi, sigorta sözleşmesi ve emeklilik primi şeklindeki haklar kişisel servet içinde yer almaz.

Tecrübeli melek yatırımcı adaylarının ise banka ve benzeri finansal kuruluşlarda fon veya portföy yöneticisi olarak, finansman birimlerinde veya girişim sermayesi yatırım ortaklıklarında üst düzey pozisyonda en az iki yıl çalışmış olması gerekir. Bunun yanı sıra son beş senenin ikisini yıllık cirosu en az 25 milyon TL olan bir şirkette genel müdür yardımcısı ve dengi bir pozisyonda çalışmış olması yeterli olur. Kuluçka merkezlerinde veya teknoloji geliştirme birimlerinde en az iki yıllık tecrübe veya bu merkezlerdeki şirketlerin minimum 3 tanesinin her birine en az 20 bin TL sermaye koymuş olması da melek yatırımcı lisansı için yeterli olur.

Bireysel yatırımcılara verilen bu lisans sayesinde girişimciye kaynak sağlayan melek yatırımcılar gelir vergisinden de faydalanır. İlgili tebliğe göre, melek yatırımcı en az iki yıl boyunca girişimci şirketin hissesini elinde tutarsa devlet bu hisselerin %75 ile %100’lük kısımlarında vergi indirimi sağlar.

Melek yatırımcılar girişimin başarılı olma potansiyeline odaklanır. Onlar için önemli faktörlerden bir kısmı şöyledir:

• Girişimcinin tutkusu ve kararlılığı: Melek yatırımcılar genellikle girişimcilerin ne kadar tutkulu ve kararlı olduklarına önem verirler. Bu kişisel iletişimde girişimciye mentorluk yapmak için önemli bir motivasyondur.
  
  
• Pazar potansiyeli: Yatırım yapılacak sektörün büyüklüğü, büyüme potansiyeli ve rekabet durumu melek yatırımcılar için önemli bir etkendir. Kaynak sağlayacağı şirketin hisselerinden satın alacağı için melek yatırımcı büyüme potansiyeli olan girişimleri tercih eder.
  
  
• İnovasyon ve farklılaşma: Yenilikçi ve benzersiz bir ürün veya hizmet sunma potansiyeli melek yatırımcılar için çekici olabilir. İnovatif ürünler piyasada daha yoğun talep göreceği için daha fazla kazanç sağlayabilir.
  
  
• Ekip: Güçlü, deneyimli ve uyumlu bir kurucu ekip melek yatırımcılar için önemli bir faktördür. Deneyimli melek yatırımcı, deneyimli ve uyumlu bir ekibin şirkete sağlayacağı verimi çok iyi bilir.
  
  
• Geri dönüş potansiyeli: Yatırımın getirisi ve çıkış stratejisi melek yatırımcılar için önemli bir değerlendirme kriteridir.

Girişimleri için melek yatırımcı arayanlar iş ve finans dünyasının gündemini sıkça takip ederek, kendi start-up fikirleri ile ilgili doğru strateji ve zamanlama ile başarı kazanabilir.

Özellikle genç girişimcilerin öncelik verdiği Şahıs Şirketi ile ilgili merak ettikleriniz için yazımıza göz atabilirsiniz.