BIST 100
Blockchain Nedir, Ne İşe Yarar?
Blockchain Nedir, Nasıl Çalışır?
Blockchain kullanımı, 2009 yılında Bitcoin’in ortaya çıkışından sonra farklı kripto para birimleri, merkezi olmayan finans (DeFi) çözümleri, değiştirilemez tokenler (NFT’ler) ve akıllı sözleşmeler gibi yenilikçi uygulamaların geliştirilmesiyle büyük bir patlama yaşadı.
Özellikle kripto para birimleri ve NFT'lerle olan ilişkisi sayesinde popüler hale gelen blockchain teknolojisi, o zamandan beri hızla gelişmeye devam ediyor. Farkında olsanız da olmasanız da Blockchain teknolojileri zaten etrafımızda. Peki blockchain teknolojilerini bu kadar dikkate değer kılan şey tam olarak nedir? Blockchain teknolojilerinin temelleri ve işlevleri hakkında bilgi edinmek isterseniz yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Blockchain, adından da anlaşılacağı gibi, düzenlenemeyen, dijital bir zincire bağlı veri bloklarıdır. Bu bilgiler, her bloğun bilgilerinin katılan her bilgisayar tarafından doğrulanabildiği, açık kaynaklı, merkezi olmayan bir ortamda depolanır. Bu sayede, blockchain üzerindeki verilerin sırası, içeriği veya sahipliği sonradan değiştirilemez. Merkezi bir otoriteye veya aracıya ihtiyaç duymadan, ağdaki tüm katılımcılar arasında uzlaşı sağlar.
Bir kullanıcı, blockchain ağı üzerinde bir işlem gerçekleştirir. Örneğin, bir kripto para birimi gönderir veya alır, bir akıllı sözleşme çalıştırır veya bir dijital varlık alır veya satar.
İşlem, diğer işlemlerle birlikte bir blok oluşturmak için ağdaki düğümler (bilgisayarlar) tarafından doğrulanır. Doğrulama işlemi, konsensüs algoritması adı verilen ve ağdaki katılımcıların kurallara uymasını sağlayan bir mekanizma ile yapılır. Konsensüs algoritması, farklı blockchain türlerine göre değişebilir. Örneğin, Bitcoin ağı Proof of Work (İş Kanıtı), Ethereum ağı ise Proof of Stake (Pay Kanıtı) kullanır.
Doğrulanmış blok, zincire eklenir ve ağdaki tüm düğümlere yayınlanır. Böylece, zincirdeki herkes yeni işlemleri görüntüleyebilir ve veri tabanını güncelleyebilir. İşlem tamamlanmış olur ve kullanıcılar arasında değer transferi gerçekleşir.
Blockchain teknolojisinin pek çok avantajından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Güvenlik: Blockchain üzerindeki veriler kriptografi ile korunur ve değiştirilemez. Ayrıca, veriler merkezi olmayan ve dağıtık bir yapıda saklandığı için tek bir noktadan saldırılara karşı dayanıklıdır.
Şeffaflık: Blockchain üzerindeki veriler herkese açık ve izlenebilirdir. Bu sayede, kullanıcılar işlemlerin geçmişini ve durumunu kolayca kontrol edebilir ve denetleyebilir.
Verimlilik: Blockchain aracılara veya üçüncü taraflara ihtiyaç duymadan doğrudan işlem yapmayı sağlar. Bu da işlem süreleri ve maliyetleri azalır ve hataları önler.
İnovasyon: Blockchain yeni iş modelleri, uygulamalar ve hizmetler geliştirmek için bir platform sunar. Örneğin, akıllı sözleşmeler sayesinde kullanıcılar finansal hizmetlerden oyunlara kadar pek çok alanda yeni deneyimler yaşayabilir.
Blockchain'in kurumsal alanda büyük bir potansiyeli var ancak gelişen tüm teknolojilerin kendi risklerini de beraberinde getirdiğini unutmamak gerekir ancak blockchain teknolojisi, verileri merkezi olmayan bir ağda paylaşan ve saklayan bir sistem olduğu için verilere erişmek veya değiştirmek için tek bir noktaya saldırmak pek mümkün gözükmüyor. Ayrıca, yaptığınız her işlem kayıt altına alınır ve geri döndürülemez, böylece kimin ne yaptığını görebilirsiniz.
Blockchain’in güvenliğini sağlayan teknik ve sosyal faktörleri ise şöyle özetleyebiliriz:
Teknik Faktörler
Kriptografi: Blockchain üzerindeki veriler kriptografik yöntemlerle şifrelenir ve imzalanır. Bu sayede, verilerin bütünlüğü ve kimlik doğrulaması sağlanır.
Konsensüs: Blockchain üzerindeki işlemler konsensüs algoritması ile doğrulanır ve onaylanır. Algoritma ile ağdaki katılımcılar arasında bir işbirliği sağlanır.
Dağıtık: Blockchain üzerindeki veriler merkezi olmayan ve dağıtık bir yapıda saklanır. Bu saklama işlemi ile verilerin kaybolması veya bozulması riski azalır.
Sosyal Faktörler
Teşvik: Blockchain üzerindeki katılımcılar, işlemleri doğrulamak ve ağın güvenliğini sağlamak için teşvik edilirler.
Topluluk: Blockchain üzerindeki katılımcılar, ağın gelişimi ve yönetimi için bir topluluk oluştururlar. Örneğin, Ethereum ağındaki geliştiriciler, ağın yazılımını ve kurallarını güncellemek için birlikte çalışırlar.
Blockchain teknolojisi, sadece kripto paralar için değil, pek çok sektör ve alanda kullanılabilir. Blockchain uygulama alanlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Finans: Blockchain, bankacılık, ödeme sistemleri, borsa, sigorta gibi finansal hizmetlerde kullanılabilir. Blockchain sayesinde finansal işlemler daha güvenli, hızlı ve ucuz hale gelebilir.
Sağlık: Sağlık sektöründe hastaların kayıtlarını, reçetelerini, test sonuçlarını saklamak ve paylaşmak için kullanılabilir. Bu da sağlık verilerinin daha güvenli, şeffaf ve erişilebilir hale gelmesine olanak tanır.
Eğitim: Blockchain, eğitim sektöründe öğrencilerin diplomalarını, sertifikalarını, notlarını saklamak ve paylaşmak için kullanılabilir.
Lojistik: Lojistik sektöründe ürünlerin kaynağını, durumunu, kalitesini takip etmek ve paylaşmak için kullanılabilir. Böylece tedarik zinciri yönetimi daha güvenli, şeffaf ve verimli hale gelir.
Blockchain, kripto para biriminin temelini oluşturur ve her iki teknoloji de birbirine bağlıdır. İlk kripto para birimi olan Bitcoin, blockchain teknolojisi üzerine inşa edilmiştir. Popülaritelerine rağmen kripto para birimlerinin blockchain teknolojisi olmadan bir geleceği olup olmayacağı konusunda her zaman bir soru işareti vardı ancak Bitcoin'in ardından tüm yeni kripto paralar blockchain teknolojisini kullanmaya başladı. Bu da blockchain ile kripto paraları kamuoyunun gözünde ayrılmaz bir şekilde bağlantılı hale getirdi. Bugün bile kripto para birimlerinin çoğunluğu blockchain teknolojilerine dayanıyorlar.
Blockchain'in üçüncü on yılına girerken artık eski şirketlerin bu teknolojiyi yakalayıp yakalayamayacaklarını değil, bunu ne zaman hayata geçireceklerini konuşmaya başladık. Bugün NFT'lerin çoğaldığını ve varlıkların token’laştığı bir dönemi yaşıyoruz. Sonuç olarak önümüzdeki on yıllar blockchain için önemli bir büyüme dönemi olacak gibi gözüküyor.
Kripto para piyasası ile ilgili daha fazla bilgi almak için blog yazımızı okuyabilirsiniz.
İnternet sitemizde yapılan bu paylaşımlar, yalnızca bilgilendirme amaçlı olup herhangi bir şekilde yatırımcılara telkinde bulunma, yatırımcıları yönlendirme yahut yatırımcılara kar/zarar vaadi verme şeklinde yorumlanamaz.