BİST'te Yapılmayan Opsiyon Sözleşmeleri (Döviz) Gelirlerinin Vergilendirilmesi
BİST'te Yapılmayan Opsiyon Sözleşmeleri (Döviz) Gelirlerinin Vergilendirilmesi
Döviz opsiyon sözleşmeleri, bir tarafın belirli bir döviz kurundan, belirli bir miktar dövizi, belirli bir tarihte veya o tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ancak zorunluluğu bulunmayan finansal sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerden elde edilen gelirler, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında "sermaye kazançları" olarak değerlendirilir.
Borsa İstanbul'da (BİST) yapılmayan, yani tezgâh üstü piyasalarda veya yurt dışı piyasalarda gerçekleştirilen döviz opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi, Türkiye'deki mevcut vergi mevzuatı çerçevesinde ele alınır. Bu tür işlemler, finansal araçlar üzerinden elde edilen kazançlar kategorisine girer ve genellikle Gelir Vergisi Kanunu'na tabi tutulur.
BİST'te Yapılmayan Opsiyon Sözleşmeleri (Döviz) Gelirlerinin Vergilendirilmesi ile İlgili Yükümlülükler
Tam mükellef gerçek kişi
- Dövize dayalı olarak yapılan opsiyonlardan elde edilen gelirler %10 oranında stopaja tabidir.
- Ticari bir organizasyon kapsamında olmadığı sürece stopaj nihai vergidir.
- Satın alma veya satma hakkının kullanılması suretiyle gelir elde edilmesi halinde tevkifat matrahı, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki farktan, ödenen opsiyon priminin düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.
Dar mükellef gerçek kişi (*3)
- Dövize dayalı olarak yapılan opsiyonlardan elde edilen gelirler %10 oranında stopaja tabidir.
- Ticari bir organizasyon kapsamında olmadığı sürece stopaj nihai vergidir.
- Satın alma veya satma hakkının kullanılması suretiyle gelir elde edilmesi halinde tevkifat matrahı, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki farktan, ödenen opsiyon priminin düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.
- Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması hükümleri saklıdır.
Tam mükellef kurum
- GVK Geçici 67. madde kapsamında stopaja tabi değildir.
- Opsiyon primi, opsiyon sözleşmesinde belirtilen hakkı satan tarafça sözleşmenin düzenlendiği tarihte gelir olarak dikkate alınacaktır. Bu hakkı satın alan tarafça opsiyon hakkının kullanıldığı veya sözleşmenin sona erdiği tarih itibarıyla gider olarak dikkate alınacaktır.
- Opsiyonun kullanıldığı tarihe kadar olan dönem içinde yapılan değerlemelerin (reeskont işlemlerinin) kurum kazancı ile ilişkilendirilmemesi gerekmektedir.
- Opsiyon sözleşmesinin teslimat olmaksızın nakdi uzlaşma ile sonlandırılması durumunda, nakdi uzlaşma sonucunda elde edilen kâr veya zararın kurum kazancına dahil edilmesi gerekecektir.
- Opsiyon sözleşmesinin teslimat ile sonuçlanması halinde, sözleşmenin vade tarihi itibarıyla alınan veya satılan varlıkların sözleşmedeki opsiyon kuru ile kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir. (*4)
- Opsiyon sözleşmesinin verdiği hakkın kullanılmaması durumunda ise sözleşmeye istinaden herhangi bir kâr veya zararın doğması söz konusu olmayacaktır.
Dar mükellef kurum (*2-3)
Banka veya benzer finans kuruluşu olan kurumsal yatırımcıların;
- Elde etmiş oldukları kazançlar GVK Geçici 67.madde kapsamında stopaja tabi olmaz.
- Gerek opsiyon sözleşmesinden gerekse opsiyon priminden elde edilen kazançları ticari kazanç olarak değerlendirilecek ve bu kazançlar üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 30. maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktır.
Banka veya benzeri finans kuruluşu olmayan kurumsal yatırımcılar;
-
- Opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazançlar sermaye şirketleri (*1) için %0, diğer kurumsal yatırımcılar için ise %10 oranında stopaja tabidir.
- Satın alma veya satma hakkının kullanılması suretiyle gelir elde edilmesi halinde tevkifat matrahı, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki farktan, ödenen opsiyon priminin düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.
- Stopaj nihai vergidir.
- Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması hükümleri saklıdır.
Tezgâh üstü veya yurt dışı piyasalarda gerçekleştirilen döviz opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler, sermaye kazançları kategorisinde yer alır ve yıllık gelir vergisi beyannamesi aracılığıyla beyan edilmesi gerekir. Yatırımcıların, vergi yükümlülükleri ve muafiyetler konusunda bilgi sahibi olmaları ve gerektiğinde profesyonel yardım almalarını öneririz.
Dipnotlar:
- Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar sermaye şirketidir. Yatırım fon ve ortaklıkları ile münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları ile benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenen kurumlar da söz konusu uygulamanın kapsamında değerlendirilmiştir.
- Dar mükellef kurumlar ile ilgili belirlemeler Türkiye'de işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükellef kurumlar açısından geçerlidir.
- Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları hükümleri saklıdır.
- Alım opsiyonunda, sözleşme uyarınca alım hakkını alan tarafça sözleşmeye konu varlık için ödenen tutar sözleşmeye konu varlığın maliyet bedelini; alım hakkını satan tarafça sözleşmeye konu varlık için tahsil edilen tutar ise sözleşmeye konu varlığın satış bedelini oluşturacaktır. Satım opsiyonunda, sözleşme uyarınca satım hakkını alan tarafça sözleşmeye konu varlık için tahsil edilen tutar sözleşmeye konu varlığın satış bedelini; satım hakkını satan tarafça sözleşmeye konu varlık için ödenen tutar ise sözleşmeye konu varlığın maliyet bedelini oluşturacaktır. *Satın alma veya satma hakkının kullanılması suretiyle gelir elde edilmesi halinde tevkifat matrahı nasıl hesaplaması; sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki farktan, ödenen opsiyon priminin düşülmesi suretiyle yapılmalıdır.
İnternet sitemizde yapılan bu paylaşımlar, yalnızca bilgilendirme amaçlı olup herhangi bir şekilde yatırımcılara telkinde bulunma, yatırımcıları yönlendirme yahut yatırımcılara kar/zarar vaadi verme şeklinde yorumlanamaz.
